به گزارش روابط عمومی «مافا» دستگاه قضا، رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار مسئولان و مقام‌های قوه قضاییه در تیر سال ۱۴۰۱ سند تحول قضایی را یکی از مترقی‌ترین اسناد تحول خواندند و بر اجرای آن تاکید داشتند. ایشان در آن جلسه بیان کردند که طبق این سند باید عمل شود.
حجت الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای رئیس قوه قضاییه نیز همواره بر اجرای سند تحول قضایی و ضرورت اجرای آن تاکید داشته است.
در همین راستا در حال حاضر بسیاری از خدمات قضایی از جمله صدور ابلاغ‌ها، رسیدگی به پرونده زندانیان، برگزاری دادگاه‌ها، ملاقات با زندانیان، برگزاری مزایده‌ها و ده‌ها خدمت دیگر به صورت الکترنیک و غیرحضوری انجام می‌شود.
حدود هشت ماه است که برگزاری مزایده الکترونیک به صورت نمونه در استان خراسان جنوبی آغاز شده و در این مدت ۴۹۱ مزایده به این روش در سطح استان برگزار شده است. این‌درحالی است که طی این مدت هیچ مورد اعتراضی و یا اشکال سیستمی در برگزاری این طرح مشاهده نشده و به نظر می‌رسد اجرای موفق مزایده به صورت الکترونیک قابلیت اجرا در سراسر کشور را دارد.
از این رو گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین علی موحدی‌راد، رئیس کل دادگستری استان خراسان جنوبی و اسماعیلی، معاون فناوری اطلاعات و برنامه‌ریزی این استان ترتیب دادیم که در ادامه می‌خوانید:
حجت‌الاسلام والمسلمین موحدی‌راد، رئیس کل دادگستری استان‌خراسان جنوبی درباره محاسن استفاده از مزایده الکترونیکی در دادگستری، اظهار کرد: از ابتدای شروع طرح مزایده الکترونیک در استان حدود ۸ ماه می‌گذرد و تعداد ۴۹۱ مزایده برگزار شده است و این درحالی است که طی این مدت حتی یک مورد اعتراض و یا اشکال در برگزاری الکترونیک مزایده‌ها مشاهده نشده است.
وی تصریح‌کرد: در راستای جلوگیری از سوءاستفاده مزایده‌گران حرفه‌ای و تبانی احتمالی در مرحله اجرای احکام و عدم تضییع حقوق اشخاص و مشارکت حداکثری افراد، از پیشنهاد‌های متنوع و سیستم الکترونیک مزایده‌ها استفاده شده است که این موضوع به حدنصاب و شرکت ۴۱ نفر در یکی از مزایده‌ها منجر شد.
رئیس کل دادگستری استان‌خراسان جنوبی، خاطرنشان کرد: زمان برگزاری مزایده‌ها معمولا از ساعت ۸ صبح تا ۱۲ ظهر است. استفاده از سیستم‌دستی در گذشته با سر وصدا، شلوغی و ازدحام جمعیت و زحمت زیاد همراه بود و حداکثر ۳ الی ۴ مزایده در یک روز برگزار می‌شد، حال آنکه بعد از استقبال شعبات اجرای احکام مدنی، کیفری و شورای حل‌اختلاف نسبت به برگزاری الکترونیکی مزایده‌ها، رکورد برگزاری مزایده در یکی از شعبات، فقط در یک روز ۱۴ مزایده بصورت آنلاین و بدون تراکم جمعیت و شلوغی و حضور فیزیکی اشخاص متقاضی است که در پایان مزایده هم بعد از چند دقیقه برنده مزایده مشخص و اعلام می‌شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین موحدی‌راد، ادامه داد: برگزاری مزایده در سیستم دستی و سنتی به گونه‌ای بود که در انتها صورت‌جلسه تنظیم و مجددا چک می‌شد که کلیه اشخاص متقاضی مزایده در صورت‌جلسه لحاظ شده باشند و احیانا حقی از کسی تضییع نشود که با استفاده از سامانه مزایده ستاد این موضوعات کاملا برطرف شده است.
وی یادآور شد: در جهت استیفای حقوق مردم، قیمت‌گذاری اولیه‌ای که توسط کارشناس صورت گرفته گاهی در سیستم الکترونیک مزایده تا ۳ برابر قیمت رشد داشته و به فروش رسیده است که باعث شده محکوم علیه بی‌جهت به زندان نرود و محکوم‌له بهتر به خواسته اش برسد. در حالیکه در روش دستی (با احتمال تبانی)، مزایده‌ها با یک عدد خیلی پایین‌تر از قیمت واقعی برگزار می‌شد.
رئیس کل دادگستری استان‌خراسان جنوبی، گفت: نکته دیگری که در سیستم سنتی و دستی صورت می‌گرفت این بود که شخص می‌دانست فلان کالا در این شهر خریدار ندارد و به عنوان رفع بازداشتی خود همان کالا را معرفی می‌کرد و چون خریدار نداشت مزایده تا چند مرحله تکرار می‌شد و این عمل حداقل برای محکوم‌علیه چند ماه زمان در پی داشت و درنهایت به نفع متهم بود. سیستم مزایده الکترونیکی این موضوع را نیز مرتفع کرده است، زیرا موضوع مزایده کشوری است و کالای بی‌مشتری در شهر‌های دیگر خریداران واقعی و متقاضیان خاص خود را داشته و سریع فروخته خواهد شد و همین امر باعث می‌شود که متهم به جای معرفی کالا در سیستم مزایده الکترونیک، به هر‌طریقی که شده رضایت محکوم‌له را جلب کند و پرونده‌ها به مزایده کشیده نمی‌شوند. این امر تاکنون باعث کاهش ۱۰ درصدی برگزاری مزایده الکترونیک شده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین موحدی‌راد، عنوان کرد: یکی دیگر از محاسن استفاده از سیستم مزایده الکترونیک که باعث کاهش مراجعات به دادگستری استان شده جلوگیری از طرح شکایات نحوه برگزاری مزایده و احتمال عدم رعایت الزامات قانونی در مزایده‌ها بصورت دستی و سنتی است چراکه در سیستم مکانیزه تمامی مراحل مزایده در سیستم تعریف و ثبت شده و زمانبندی و الزامات مزایده مطابق قانون اجرا می‌شود. این امر باعث شده حتی یک مورد ابطال اجراییات مزایده نداشته باشیم در حالیکه در سیستم دستی و سنتی به جهت شلوغی و ازدحام و خستگی و قصور افراد مواردی از ابطال مزایده را شاهد بودیم.
وی بیان کرد: اجرایی شدن مزایده الکترونیک بسیاری از هزینه‌های جانبی و غیرضروری مثل مخاطرات جاده‌ای و مراجعین به دستگاه قضایی را هم کاهش داده است. در گذشته افراد بایستی به محل برگزاری مزایده مراجعه می‌کردند و احتمالا بعد از هزینه‌های بسیار، برنده هم نشده و دست خالی بر می‌گشتند، ولی با سیستم مکانیزه اشخاص برای شرکت در مزایده نیاز به حضور در شهر برگزارکننده مزایده ندارند و از همان محل سکونت خود در مزایده شرکت کرده و وجه شرکت در مزایده را در سیستم واریز می‌کنند و چنانچه برنده هم نشدند همان لحظه سیستم مزایده مبلغ را به حساب شخص واریز می‌کند و کلیه دریافت و پرداخت‌های افراد شفاف در سامانه صورت می‌گیرد. این موضوع برای دولت هم اورده‌های بسیاری داشته است، از جمله تردد‌های غیر ضروری و مصرف سوخت و الایندگی محیط زیست و بحث سلامت افراد.
رئیس کل دادگستری استان‌خراسان جنوبی، گفت: تقریبا ۳۵ درصد از مراجعات به دادگستری استان خراسان جنوبی با مجموعه اقدامات الکترونیک اعم از دریافت و پرداخت الکترونیک، دادگاه برخط و مزایده الکترونیک کاهش داده شده و خلوتی ساختمان‌های دادگستری کاملا محسوس است. خطای انسانی نیز بسیار کاهش پیدا کرده و امکان نقض قانون وجود ندارد.
همچنین اسماعیلی، معاون فناوری اطلاعات و برنامه‌ریزی استان خراسان جنوبی اظهار کرد: حداقل ۱۲ سال است که دولت با سامانه مورد نظر کار می‌کند و تقریبا تمامی اشکالاتش برطرف شده است. همچنین همه فرایند‌های مزایده در آن لحاظ شده و از همه مهمتر بحث موارد قانونی در آن کاملا رعایت شده است.
وی افزود: در سیستم دستی و سنتی ایرادات بسیاری از جمله عدم دریافت ۱۰ درصد حق شرکت در مزایده و رعایت مواعد زمانی و مکانی و خطا‌های نیروی انسانی و اتفاق می‌افتاد. گاهی اوقات با تبانی طرفین مزایده، مبلغ ۱۰ درصد واریز نشده و مزایده باطل می‌شد، ولی در سیستم مکانیزه این موضوع برطرف شده است، به طوری که شرکت کننده‌ها حتما باید قبل از شرکت در مزایده مبلغ ۱۰ درصد را در سیستم واریز کنند.
معاون فناوری اطلاعات و برنامه‌ریزی استان خراسان جنوبی، تصریح کرد: از جهت انتشار آگهی مزایده در سیستم دستی و سنتی بایستی در نشریه‌های محلی با تیراژ و خوانندگان محدود منتشر می‌کردیم، ولی با این طرح آگهی در سیستم روزنامه‌های رسمی و در کل کشور منتشر می‌شود و بازدیدکنندگان بسیاری هم دارد. همچنین در گذشته اینگونه بود که افراد با مراجعه به دادگستری محل مزایده، نظریه کارشناسی را (گاهی ناقص) دریافت می‌کردند، ولی در حال حاضر در سیستم مزایده نظریه کارشناسی تمام و کمال بارگزاری می‌شود.
اسماعیلی، گفت: در سیستم سنتی و دستی افراد حتما بایستی حضوری مورد مزایده را بررسی می‌کردند، اما الان در سیستم مکانیزه عکس و فیلم و مشخصات موضوع مزایده در سامانه ستاد بارگذاری شده و افراد در سیستم تمامی مشخصات موضوع مزایده را مشاهده می‌کنند.