آیسیتی نیوز – اینترنت ماهوارهای شرکت اسپیسایکس (SpaceX) موسوم به استارلینک (Starlink) بهزودی سراسر جهان را تحت پوشش خود درمیآورد؛ امری که تحولی در عصر ارتباطات و فناوری اطلاعات محسوب میشود. اما سوالات زیادی پیرامون آن وجود دارد؛ از جمله اینکه شرایط اتصال به آن چگونه است و یا اینکه آیا امکان ارسال پارازیت و…
آنچه لازم است درباره اینترنت ماهوارهای استارلینک بدانیم
اینترنت ماهوارهای شرکت اسپیسایکس (SpaceX) موسوم به استارلینک (Starlink) بهزودی سراسر جهان را تحت پوشش خود درمیآورد؛ امری که تحولی در عصر ارتباطات و فناوری اطلاعات محسوب میشود. اما سوالات زیادی پیرامون آن وجود دارد؛ از جمله اینکه شرایط اتصال به آن چگونه است و یا اینکه آیا امکان ارسال پارازیت و محدودسازی آن توسط دولتها وجود دارد؟ سوالاتی که در این مقاله درصدد پاسخگویی به آنها هستیم. ابتدا لازم است بدانیم اینترنت ماهوارهای چیست و چه تفاوتهایی با اینترنت کابلی دارد؟
آغاز استفاده از اینترنت ماهوارهای در اواخر قرن بیستم
فناوری اینترنت ماهوارهای موضوع جدیدی نیست و استفاده از ماهوارهها برای ارائه خدمات اینترنت از اواخر قرن بیستم مطرح شده بود. در آن دوران سازمانهای نظامی آمریکا اولین فعالان اینترنت ماهوارهای بودند و اندکی بعد شرکت مایکروسافت نیز بهعنوان نخستین شرکت تجاری سعی کرد با پروژه تله دسیک (Teledesic) به این فناوری رنگ تجاری ببخشد. اما شکست پروژه ۹ میلیارد دلاری شرکت مایکروسافت باعث شد شرکتهای تجاری دیگر در در این زمینه محتاطتر عمل کنند و نهایتا شرکتهای آمریکایی ویاست (ViaSat) و هیوزنت (HughesNet) در سال ۲۰۱۲ توانستند اینترنت ماهوارهای را با سرعت حداکثر ۱۵ مگابیت بر ثانیه ارائه دهند. همچنین برای مدتی نام پروژهای آمریکایی بهنام اوترنت (Outernet) که از طریق ماهواره اینترنت را بهصورت رایگان در اختیار کاربران قرار میداد، بر سر زبانها افتاده بود.
در گذشته سه مشکل عمده در خصوص اینترنت ماهوارهای ارائهشده وجود داشت؛ سراسری نبودن پوشش خدمات و تاخیر بالای زمانی در ارسال دادهها بهدلیل قرار داشتن ماهوارههای مورد استفاده در مدار ژئو (فاصله حدودا ۳۶ هزار کیلومتری از سطح زمین)، گرانتر بودن اینترنت ماهوارهای نسبت به اینترنتهای زمینی متداول و تفاوت ناچیز سرعت آن با اینترنت کابلی. اما از سال ۲۰۱۴ به بعد، برخی شرکتها و در راس آنها اسپیسایکس از برنامههای خود برای توسعه منظومههای ماهوارهای شامل تعداد زیادی ماهواره کوچک در مدار لئو (مدار نزدیک به زمین) خبر دادند. این شرکت اکنون با توسعه پروژه بزرگ استارلینک در صدر اخبار حوزه اینترنت ماهوارهای قرار گرفته است.
برنامه اسپیسایکس برای ایجاد منظومهای متشکل از ۱۲ هزار ماهواره
شرکت اسپیسایکس با هدایت ایلان ماسک (Elon Musk) در فوریه۲۰۱۸ با فرستادن ۲ ماهواره به فضا، بهعنوان نمونه اولیه ماهوارههای استارلینک عملا پروژه اینترنت ماهوارهای خود را آغاز کرد. پس از تایید موفقیتآمیز بودن آزمایش فناوریهای موردنظر، از مه۲۰۱۹ پرتاب ماهوارههای استارلینک در قالب محمولههایی شامل ۶۰ ماهواره شروع شد و تاکنون بیش از ۱۳۰۰ ماهواره طی بالغ بر ۲۰ پرتاب در مدار زمین قرار گرفته است. تعداد ماهوارههای این منظومه قرار است در نهایت به حدود ۱۲ هزار و در صورت کسب مجوزهای لازم از کمیسیون ارتباطات فدرال (Federal Communications Commission بهاختصار FCC) آمریکا به ۴۲ هزار ماهواره برسد. ماهوارههای استارلینک با ۲۶۰ کیلوگرم وزن در دسته میکروماهوارهها قرار میگیرند و تعداد متغیری ترانسپاندرهای باند Ka و باند Ku را در خود جای میدهند. همچنین با بهکارگیری یک فناوری، قادر به برقراری ارتباطات اپتیکال (نوری) بین ماهوارهای هستند.
نزدیک به ۱۲ هزار ماهوارههای استارلینک در سه ارتفاع کلی از سطح زمین قرار میگیرند؛ ۱۴۴۰ ماهواره در فاصله ۵۵۰ کیلومتری، ۲۸۲۵ ماهواره باند Ku و Ka در ارتفاع ۱۱۱۰ کیلومتری و ۷۵۰۰ ماهواره باند V در فاصله ۳۴۰ کیلومتری. این ماهوارهها ابتدا قرار بود در ۲۴ صفحه مداری قرار بگیرند که طی درخواست اسپیسایکس از FCC تعداد این صفحهها سه برابر شد و به عدد ۷۲ رسید. مدیران اسپیسایکس مدعیاند بیشتر شدن تعداد صفحههای مداری، خدماترسانی به برخی نقاط در ایالات متحده را بهبود میبخشد. چنین امری موجب پراکندگی بیشتر ماهوارهها در فضا شده و شرایط را برای ماموریتهای پرتاب نیز تسهیل میکند.
هر ماهواره استارلینک با استفاده از فناوری لیزر با چهار ماهواره دیگر ارتباط برقرار خواهد کرد. این بدان معناست که منظومه یادشده دادهها را با سرعتی نزدیک به سرعت نور در سراسر کره زمین ارسال میکند که فقط اینترنت فیبر نوری قادر به رقابت با آن است. همچنین هر یک از ماهوارهها سطحی به شعاع تقریبا ۹۴۰ کیلومتر را پوشش میدهند که با افزایش تعداد ماهوارهها بهتدریج مناطق بیشتری از سطح زمین تحت پوشش درآمده و کیفیت خدماترسانی نیز افزایش خواهد یافت.
سطحی از زمین که هر ماهواره استارلینک پوشش میدهد
اسپیسایکس مدتی است که خدمات اینترنتی استارلینک را در سطح محدودی آغاز کرده و وعده گسترش منظومه خود را طی سالهای آینده داده است. پروژه استارلینک اکنون به اولین برنامه جهانی ارائه اینترنت ماهوارهای تبدیل شده و با آغاز خدماترسانی اخبار متعددی از کیفیت خدمات، سرعت و میزان تاخیر آن در دسترس قرار گرفته است.
ارائه حدمات استارلینک اکنون در چه مرحلهای است و پوشش جهانی آن چه موقع محقق خواهد شد؟
اکنون خدمات اینترنت ماهوارهای اسپیسایکس در قالب نسخه بتای استارلینک تحت عنوان «برنامه بتا بهتر از هیچ» (Better Than Nothing Beta Program) ارائه میشود. آمریکا، کانادا، بریتانیا و نیوزلند از جمله کشورهایی هستند که ارائه این خدمات از سال ۲۰۲۰ در آنها آغاز شده است و در حال حاضر هزاران کاربر از خدمات اینترنت استارلینک استفاده میکنند. بنابر اعلام ایلان ماسک، اینترنت ماهوارهای استارلینک تا پایان سال ۲۰۲۱ بیشتر مناطق زمین را پوشش خواهد داد. بهگفته وی، طی سال ۲۰۲۲ نیز تمام کره زمین تحت پوشش اینترنت ماهوارهای این شرکت قرار خواهد گرفت.
سرعت و میزان تاخیر اینترنت استارلینک چقدر است؟
سرعت اینترنت شرکت اسپیسایکس در حال حاضر بین ۵۰ تا ۱۵۰ مگابیت بر ثانیه است که با توجه به پرتاب صدها ماهواره دیگر در سال جاری میلادی به ۳۰۰ مگابیت بر ثانیه خواهد رسید. بهعلاوه، میزان تاخیر از حدود ۴۰ میلیثانیه فعلی به ۲۰ میلیثانیه کاهش مییابد. البته اسپیسایکس وعده داده است که سرعت اینترنت استارلینک در نهایت به ۱ گیگابیت بر ثانیه خواهد رسید. همچنین پیشبینی میشود تا تابستان سال جاری میلادی و با افزایش تعداد ماهوارهها، میزان تاخیر اینترنت استارلینک به ۱۶ تا ۱۹ میلیثانیه کاهش یابد.
تاخیر به مدت زمانی گفته میشود که برای ارسال دادهها از یک نقطه به نقطه دیگه لازم است. هنگامیکه ماهوارهها از زمین دور هستند، میزان تاخیر زیاد است و در نتیجه عملکرد ضعیفی برای فعالیتهایی مثل تماسهای تصویری یا بازیهای آنلاین وجود دارد، اما ماهوارههای استارلینک ۷۰ تا ۱۰۰ برابر از ماهوارههای مخابراتی متداول بهزمین نزدیکتر هستند و ازاینرو اینترنت استارلینک با تاخیر کمتری مواجه خواهد بود.
با همه اینها سوال مهمی نزد افکار عمومی مطرح میشود مبنی بر اینکه آیا دولتها میتوانند اینترنت ماهوارهای را نیز مانند اینترنت کابلی محدود کنند. این سوال بهخصوص زمانی بیشتر ذهن علاقهمندان به استفاده از چنین خدماتی را به خود مشغول میکند که دولتها در ارسال پارازیت روی شبکههای تلویزیونی ماهوارهای و قطع این شبکهها در برخی از مناطق جهان موفق بودهاند.
امکان ارسال پارازیت روی سیگنال ماهوارههای استارلینک تقریبا غیرممکن است
دیش استارلینک دارای سامانهای است که آن را قادر میسازد بهصورت کاملا هوشمند چرخیده و بدین ترتیب قویترین سیگنالی را که از ماهوارههای اسپیسایکس در دسترس است، دریافت کند. بااینحساب دیش در هر جایی که قرار داشته باشد از چندین ماهواره سیگنال میگیرد که با توسعه بیشتر منظومه استارلینک، تعداد این سیگنالها نیز افزایش خواهد یافت. اوج فناوری اینجاست که با جابهجا کردن محل دیش، کاربر سیگنال را از ماهوارههای دیگری دریافت خواهد کرد؛ بنابراین جلوگیری از رسیدن سیگنال به دیش کاری بسیار دشوار و تقریبا غیرممکن است.
کاربران به چه تجهیزاتی برای اتصال به اینترنت استارلینک نیاز دارند و هزینه آنها چقدر است؟
بنابر اعلام اسپیسایکس تجهیزاتی که برای اتصال به اینترنت استارلینک نیاز است، شامل کیت نصب (mounting kit)، دیش گیرنده و یک روتر با قابلیتهای شبکه وایفای میشود. هزینه بسته کامل این تجهیزات ۴۹۹ دلار و هزینه اشتراک ماهیانه برای کاربران در ابتدای ارائه نسخه بتا ۹۹ دلار اعلام شده است. مدیران اسپیسایکس میگویند درآمد سالیانه این شرکت از استارلینک به ۳۰ میلیارد دلار خواهد رسید؛ این در حالی است که کل بودجه مورد نیاز برای این پروژه در حدود ۱۰ میلیارد دلار یا بیشتر برآورد شده است.
شرکت اسپیسایکس برنامه موبایل رسمی را جهت مدیریت ارتباطی نسخه بتای اینترنت ماهوارهای استارلینک برای هر دو سیستم عامل اندروید و iOS ارائه داده است. این برنامه راهنماییهایی را در مورد محل نصب تجهیزات برای دریافت با کیفیت اینترنت، بررسی مواردی که باعث ایجاد اختلال در دریافت خدمات میشوند، تنظیم سختافزار استارلینک، تایید اتصال وایفای، آزمایشهای مربوط به سرعت اینترنت، عیبیابی مشکلات اتصال و همچنین تماس با پشتیبانی در اختیار کاربر قرار میدهد. برنامه استارلینک اکنون از پلیاستور قابل دانلود است.
آیا اینترنت استارلینک بر پایه IPv6 خواهد بود؟
پروتکل اینترنت نسخه ۶ (Internet Protocol version 6 بهاختصار IPv6) جدیدترین نسخه پروتکل اینترنت بوده که ارتباطات اینترنتی بر پایه آن شکل میگیرد و بنابر گزارشها اسپیسایکس در حال آزمایش این نسخه برای اینترنت استارلینک است. بدین ترتیب میتوان انتظار داشت در آینده شاهد برقراری ارتباطات اینترنت ماهوارهای این شرکت بر پایه IPv6 باشیم. این نسخه قرار است جای نسخه ۴ این پروتکل (IPv4) را که هماکنون در حال استفاده است، بگیرد.
IPv4 از فضای آدرسی ۳۲ بیتی استفاده میکند که اجازه آدرسدهی ۲ بهتوان ۳۲ یعنی حدود ۴ میلیارد آدرس در اینترنت را میدهد. با توجه به اینکه امروزه افزونبر رایانهها بسیاری از دستگاهها مانند تلفنهای همراه، دوربینها و برخی لوازم خانگی به اینترنت متصل میشوند، این فضا رو به اتمام است و تاکنون متخصصان با تمهیداتی مانند روش «برگردان نشانی شبکه» (Network Address Translation بهاختصار NAT) سعی در جبران این کمبود داشتهاند. اما IPv6 از فضای آدرسدهی ۱۲۸ بیتی استفاده میکند که اجازه داشتن ۲ بهتوان ۱۲۸ آدرس را فراهم آورده و مشکل فضای آدرسی فعلی را رفع میکند.
اینترنت ماهوارهای سرانجام به ایران هم میآید
اینترنت ماهوارهای استارلینک دیر یا زود تمام مناطق جهان را تحت پوشش خود درمیآورد و ایران نیز از این امر مستثنی نیست. بنابراین چه خوب است که با درنظر گرفتن تجربههای قبلی در زمینههای مشابه با آن مواجه شد و آنچه مسلم است چنین تجربههایی نشان دادهاند استقبال از فناوریهای جدید و سیاستگذاری صحیح برای آنها بهترین راهحل برای برخورد با چنین موضوعاتی است و سیاست مقابلهای با فناوریهای ارتباطی در عصر ارتباطات در نهایت محکوم به شکست است.
espash ، espash ، reddit ، espash ، wikipedia ، espash ، espash ، espash ، youtube ، youtube ، reviews ، spacenews
منبع: اختصاصی اسپاش
سازمان ها | SpaceX | ViaSat | HughesNet | Federal Communications Commission
افراد | Elon Musk