علی شمیرانی
سال ۱۴۰۳ تبدیل به یکی از سال‌های پرخبر در ایران شد. شهادت ابراهیم رییسی و پایان دولت سیزدهم، ترور سیدحسن نصرالله و اسماعیل هنیه، عملیات تروریستی با پیجرها و … از جمله مهمترین رویدادهای کشور به شمار می‌روند.
همزمان اما حوزه فاوا یا اقتصاد دیجیتال نیز فراز و فرودهای خاص خود را داشت و مسایلی همچون حواشی تولید نوکیای تقلبی، ظهور و پایان بازی همستر، بازگشت پارازیت‌های GPS به کشور، اختلال جهانی ویندوز، قطع برق و اختلال در اینترنت و سامانه‌های کشور، فشارها برای رفع فیلترینگ و سرانجام خارج شدن واتس‌اپ و گوگل‌پلی از لیست بلند فیلترینگ، بازداشت مالک تلگرام در فرانسه، ظهور قارچ‌گونه معضل پلتفورم‌های فروش طلا، تداوم جدال در تولی‌گری و ساماندهی حوزه رمزارزها و تداوم مسایل پیرامون عرضه اینترنتی دارو از جمله پرتکرارترین و خبرسازترین موضوعات این حوزه بودند.
اگرچه بر خلاف گزارش سال قبل که «فیبرنوری» پرتکرارترین کلمه سال ۱۴۰۲ بود، در سال جاری، فیبرنوری به جز اخبار پراکنده برخی اپراتورها از پیشرفت‌های حاصله، از صدر به حاشیه رفت.
اما اخبار و حواشی حوزه فاوا، محدود به مسایل فوق نبود و موارد متعدد دیگر نیز در این گزارش مورد بررسی قرار گرفته است. لیکن آنچه بیشتر مورد تاکید است، توجه به حجم کلان سهم بازار و سرمایه‌گذاری‌ها در عرصه اقتصاد دیجیتال است که فارغ از انبوه حواشی، مساله‌ای تعیین‌کننده برای آینده کشور محسوب می‌شود.
در این خصوص اگرچه توسعه زیرساخت‌های ارتباطی و فیبرنوری به عنوان مهمترین و اصلی‌ترین حوزه سرمایه‌گذاری در عرصه فاوا به شمار می‌رود، اما گزارش‌ها و آمارها همچنان گویای تداوم سیرنزولی سرمایه‌گذاری‌ها در این بخش و دیگر بخش‌های اقتصاد دیجیتال است. این امر با توجه به جهش نرخ دلار و تورم که عواملی تاثیرگذار برای توسعه زیرساخت‌ها به شمار می‌رود، احتمالا در سال پیش‌رو نیز عوارض خود را به دنبال داشته باشد که این امر نیازمند اتخاذ تدابیر ویژه از سوی دولت و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است.
با این مقدمه، گزارش روزشمار «هفته‌نامه عصر ارتباط» (به عنوان نخستین و قدیمی‌ترین هفته‌نامه حوزه فاوا با ۲۳ سال سابقه انتشار) از اهم رویدادهای حوزه فاوا و اقتصاد دیجیتال کشور پیش روی شماست.
- فروردین: فراموشی کاربران و فروش اینترنتی دارو
فروردین ماه سال جاری شاهد تداوم جدال‌های سال قبل در خصوص سرنوشت فروش اینترنتی دارو بودیم، ماجرایی که به حدی کشدار شد که به سال آینده نیز کشیده شد.
مساله هک‌های سال قبل و حراج ده‌ها میلیون داده‌های عمومی‌و خصوصی که مساله‌ای حاد شده بود، موجب فشار برای رفع خلاءها و حدود قانونی مسوولیت پلتفورم‌ها و سامانه‌ها شده بود که به وعده چند مصوبه و قانون منتهی شد که البته این موضوع نیز تا پایان سال جاری به نتیجه نرسید.
- ۵ فروردین: عوارض فرار مالک کوروش کمپانی
بهمن‌ماه سال ۱۴۰۲ بود که مالک کوروش کمپانی که توانسته بود به کمک خرید انبوهی از سلبریتی‌های بازیگر، ورزشکار و رسانه‌ها به بهانه فروش نیم‌بهای گوشی آیفون از حدود ۱۰۰هزار نفر کلاهبرداری کند، از کشور متواری شد.
پنجم فروردین ماه رییس پلیس امنیت اقتصادی فراجا در خصوص این پرونده که یکی از بزرگترین ضعف‌ها در حوزه‌های صنفی و نظارتی به شمار می‌رود، خبر از واگذاری پاسپورت به متهم در سفارت ایران در ترکیه داد و گفت: داریم با جدیت این پرونده را دنبال می‌کنیم و با پیگیری بسیار خوبی که پلیس اینترپل فراجا انجام داد بحث اعلان قرمز امیرحسین شریفیان مالک کوروش کمپانی صادر شد و کار در حال پیگیری است که امیدواریم به نتیجه برسیم.
لیکن هفتم اسفندماه سال جاری سخنگوی قوه قضاییه در خصوص آخرین وضعیت این پرونده گفت: «با صبوری و اقدامات لازم موضوع پیگیری برای استرداد این شخص دنبال می‌شود و امیدواریم به‌زودی شاهد دستگیری و استرداد این شخص باشیم.»
- ۱۴ فروردین: تعویق حفاظت از حریم خصوصی کاربران
تیتر گزارش روزشمار سال ۱۴۰۲، سال هک‌ها بود. چراکه وقوع حملات هکری متعدد به انبوهی از سامانه‌های دولتی و پلتفورم‌های خصوصی، هک را به یکی از پرتکرارترین کلیدواژه‌های سال قبل تبدیل کرد. مصادف با حراج ده‌ها میلیونی داده‌های خصوصی مردم نزد سامانه‌های دولتی و پلتفورم‌های خصوصی، اعتراضات و انتقادات به خلاءهای قانونی و روشن نبودن حدود مسوولیت ارایه‌دهندگان خدماتی که مورد هک قرار می‌گرفتند به شدت بالا گرفت و این امر موجب تحرکات و وعده‌هایی از سوی مرکز ملی فضای مجازی شد.
در همین راستا دبیر شورای عالی فضای مجازی ۲۷ دی ماه سال ۱۴۰۲ یک دستورالعمل را به منظور کاهش مخاطرات نقض حریم خصوصی کاربران و حمایت از آنها در برابر تهدیدات سایبری ابلاغ کرد که به موجب آن مهلتی برای پلتفورم‌های خصوصی و سامانه‌های دولتی برای حفاظت از داده‌های مردم در نظر گرفته شد.
اما روز چهاردهم فروردین‌ماه سال جاری سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی با اعلام موافقت این مرکز در تعویق مهلت اجرای دستورالعمل حفاظت از حریم خصوصی کاربران گفت: سامانه‌ها و کسب و کارهای بخش خصوصی از مرکز ملی فضای مجازی خواستند که فرصت اجرای این دستورالعمل را به دلیل ابعاد فنی و اجرایی آن، از حداکثر ۲ ماه پس از ابلاغ به «حداکثر ۴ ماه پس از ابلاغ» افزایش یابد تا آنها بتوانند در فرصت مناسب نسبت به ابعاد فنی و برنامه‌نویسی اجرای دستورالعمل نیز، اقدام لازم را انجام دهند.
اگرچه تا آخرین روزهای سال جاری و تا زمان تنظیم گزارش حاضر خبری از سرنوشت دستورالعمل حفاظت از حریم خصوصی کاربران نشد.
به موازات این دستورالعمل، اما وزارت ارتباطات دولت قبل نیز پیگیر یکی دیگر از قوانین مرتبط با حقوق کاربران مجازی (به جا مانده از دولت دوازدهم) بود. در همین رابطه روز هشتم فروردین ماه بود که عیسی زارع‌پور وزیر سابق ارتباطات گفت: «لایحه امنیت کاربران در کمیسیون حقوقی – قضایی دولت در دست بررسی است و مراحل پایانی خود را طی می‌کند. قسمت‌هایی از لایحه به علت بخش‌های قضایی نیازمند تایید قوه قضائیه بود که در همین ارتباط نامه‌ای به رییس قوه قضائیه ارسال شد تا نظر آنها برای این بخش‌ها کسب شود.»
با تمام این تفاسیر تا پایان سال از سرنوشت این لایحه هم خبری نشد تا حقوق کاربران حریم خصوصی کماکان بلاتکلیف باقی بماند.
- ۱۸فروردین: جنجال فروش اینترنتی دارو
همچون سال قبل، از هجدهم فروردین ماه تا پایان سال جاری ماجرای فروش اینترنتی دارو به یک کشمکش طولانی تبدیل شد که حتی با تغییر دولت نیز کماکان ادامه یافت.
در دولت سیزدهم جدال بین وزارت بهداشت از یکسو و وزارت ارتباطات، معاونت حقوقی ریاست جمهوری، معاونت علمی‌ریاست جهوری، وزارت اقتصاد و پلتفورم‌های فروش اینترنتی دارو از سوی دیگر بالا گرفت و پای کمیسیون اصل ۹۰ مجلس هم به این ماجرا باز شد. در روزهای مختلف فروردین‌ماه نامه‌های مختلفی له و علیه فروش اینترنتی دارو رد و بدل می‌شد، از نامه زارع‌پور وزیر سابق ارتباطات به وزیر سابق بهداشت در حمایت از فروش اینترنتی دارو گرفته تا نامه داروسازان در مخالفت با وزیر ارتباطات و حتی نامه رییس دفتر سابق رییس جمهوری در این خصوص.
کمیسیون اصل ۹۰ هم در آن مقطع اعلام کرد که پلتفورم‌ها تنها مجاز به حمل دارو هستند نه نگهداری و فروش دارو. در نهایت نیز مقرر شد به شکل آزمایشی این طرح در یک استان اجرا شود.
این ماجرا نیز همانطور که ذکر شد تا پایان سال جاری و با تغییر دولت مکررا ادامه یافت و بر اساس آخرین خبر در روزهای پایانی سال مقرر شد سال آینده آیین‌نامه مذکور که شامل تنها حمل دارو از سوی پلتفورم‌هاست، به شکل قانونی عملیاتی شود که البته باید منتظر خروجی این ماجرا ماند.
از دیگر رویدادهای خبری حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات در فروردین‌ماه سال جاری می‌توان به خارج شدن ابرآروان از تحریم‌های اتحادیه اروپا، خرید صبانت از سوی شاتل، تایید مذاکره برای خرید سهام دیجی‌کالا از سوی همراه اول و بروز اختلال در کارتخوان پمپ بنزین‌ها اشاره کرد.
- اردیبهشت: چنبره حلقه شبه‌امنیتی در رایتل
سی‌ام اردیبهشت‌ماه سال جاری خبر شهادت سید ابراهیم رییسی رییس جمهوری دولت سیزدهم در تقویم ملی کشور به ثبت رسید و تبدیل به برجسته‌ترین خبر در حوزه‌های مختلف کشور شد.
اما در این ماه ماجرای تولید گوشی بدون مجوز شرکت نوکیا در ایران، تبدیل به سوژه‌ای عجیب شد و تا اواخر سال سوژه رسانه‌های مختلف بود. مساله برجسته دیگر در این ماه قرائت گزارش نتایج تحقیق و تفحص از اپراتور سازمان تامین اجتماعی یعنی رایتل بود که به گفته رییس کمیته تحقیق در رایتل یک حلقه شبه‌امنیتی چنبره زده‌اند، اگرچه تا پایان سال نتایج هزاران ساعت بررسی‌های آن کمیته به سرانجامی‌نرسید و تحولی در شیوه مدیریتی رایتل نیز رخ نداد و این اپراتور همچنان و با وجود زیان‌های انباشته روال خود را دارد.
- ۵ اردیبهشت: سومین درخواست رفع فیلترینگ گوگل‌پلی
فشارهای ناشی از فیلترینگ آخرین پلتفورم‌های پرمخاطب یعنی واتس‌اپ، اینستاگرام، گوگل‌پلی و … که از میانه سال ۱۴۰۱ اجرایی شده بود، کماکان دولت قبل و فعلی را با چالش مواجه کرد.
زارع‌پور وزیر سابق ارتباطات اما ضمن اعلام مخالفت این دستگاه با فیلترینگ و بارها ارجاع آن به نهادهای دیگر از جمله شورای عالی فضای مجازی و کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه (کمیته فیلترینگ)، در مقاطع مختلف تلاش کرد تا حداقل گوگل‌پلی را از فهرست فیلترینگ خارج کند. وی که در سال ۱۴۰۱ دو بار درخواست رفع فیلترینگ گوگل‌پلی را مطرح کرده بود، پنجم اردیبهشت‌ماه و برای سومین بار اعلام کرد که این درخواست را به کمیته فیلترینگ داده و امیدوار است تا هفته آینده مورد موافقت قرار گیرد.
اتفاقی که البته تا پایان دولت سیزدهم رخ نداد و در نهایت چهارم دیماه سال جاری بود که شورای عالی فضای مجازی رفع فیلترینگ گوگل‌پلی و واتس‌اپ را تصویب کرد.
- ۲ اردیبهشت: آغاز ماجرای تولید نوکیای تقلبی
مساله تولید موبایل در کشور که سال‌ها در دولت‌های مختلف با شدت‌های بالا و پایینی دنبال می‌شود، یکی از مسایل و ابهامات جدی در میان برخی کارشناسان و افکار عمومی‌به شمار می‌رود که پای انبوهی از نهادها از سازمان ثبت اسناد، سفیر فنلاند در ایران، وزارت صمت، دادگاه، سازمان توسعه تجارت و … را به میان کشید و تا اواسط سال جاری نیز ادامه یافت.
دوم اردیبهشت‌ماه بود که رییس کمیسیون تخصصی موبایل و لوازم جانبی اتاق اصناف ایران با اعلام آماری بی‌سابقه در دنیا مبنی بر صدور بیش از صد مجوز تولید موبایل از سوی وزارتخانه‌های صمت و ارتباطات، از اعمال راستی آزمایی و بررسی بیشتر در صدور مجوز تولید تلفن همراه خبر داد.
اتفاقی که هرگز رخ نداد و نتایج آن هیچگاه اعلام نشد.
یک هفته بعد اما وزیر سابق صمت به ماجرای تولید نوکیای تقلبی از سوی یکی از دارندگان مجوز از این وزارتخانه واکنش نشان داد و گفت در صورت تایید تقلب مانع کار خواهد شد.
این ماجرا تا نیمه سال جاری و پس از تشکیل دولت جدید نیز ادامه یافت و در تاریخ هشتم شهریورماه ستاد تسهیل و رفع موانع تولید در نامه‌ای تهدیدآمیز از وزارت صمت خواست که برای تولید نوکیا در ایران مانع‌تراشی نکند، چراکه این کار عواقب خواهد داشت.
در آن مقطع محمدباقر آقاعلیخانی، دبیر ستاد تسهیل و رفع موانع تولید در نامه‌ای به مرکز فناوری داده و اطلاعات و امنیت فضای مجازی، تولید موبایل با برند نوکیا توسط شرکت «آتیلا همراه آیهان» را قانونی دانست و تاکید کرد هرگونه اقدام در جهت محدودسازی و ایجاد مانع در مسیر تولید این شرکت، غیر قانونی بوده و برای وزارت صمت «دارای عواقب بعدی» است.
وی در این نامه به حکم دادگاه استناد کرد که بر اساس آن، اعتراض نوکیا در خصوص نقض حقوق علامت تجاری NOKIA رد شده و برای «آتیلا همراه آیهان» قرار منع تعقیب صادر شده است.
و در نهایت هشتم آبان‌ماه اعلام شد دادگاه عمومی‌تهران شکایت سازمان ثبت اسناد و شرکت نوکیا کورپوریشن از شرکت «آتیلا همراه ایهان» برای تولید گوشی با برند نوکیا در ایران را رد کرد.
- ۲۲ اردیبهشت: بازگشت طرح صیانت به مجلس
بیست و دوم اردیبهشت‌ماه بود که رسانه‌ها گزارش دادند، براساس دستور کار اعلامی‌برای صحن علنی مجلس در هفته جاری، «طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی» بار دیگر در دستورکار مجلس قرار گرفت.
در آن مقطع، اعلام شد که طرح مشهور به «صیانت» که نام کامل ابتدایی آن «طرح صیانت از فضای مجازی» بود و بعدتر به «صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی و ساماندهی پیام رسانهای اجتماعی» تغییر نام داد، باردیگر در دستورکار صحن علنی مجلس قرار گرفته است.
اگرچه تا پایان سال خبری از نتیجه این طرح نیز در مجلس نشد.
- ۲۵ اردیبهشت: قرائت نتیجه تفحص از رایتل
در بیست و پنجم اردیبهشت‌ماه باز هم مجلس خبرساز شد. رییس هیات تحقیق و تفحص مجلس از شستا به بیان جزئیاتی از گزارش تحقیق و تفحص از این مجموعه پرداخت که مربوط به دولت‌های یازدهم و دوازدهم بود.
در آن مقطع علی خضریان رییس هیأت تحقیق و تفحص مجلس از شستا گفت: «شرکت رایتل یکی دیگر از شرکت‌های زیرمجموعه شستا است و این اپراتور در گذشته به حیاط خلوت دولت‌ها به منظور تأمین هزینه‌های جاری و شخصی تبدیل شده بود. چنبره یک حلقه شبه‌امنیتی در اپراتور رایتل، عملاً این شرکت را از حیز انتفاع ساقط کرده و به وضعیت اسفناک امروز رسانده است.
وی در شرح تخلفات این شرکت گفت: گزارش تخلفات شرکت «فرابُرد داده‌های ایرانیان»، روایت حقوق پایمال‌شده بیت‌المال توسط «یقه سفیدان» است که ضمن لحاظ کردن ادبیات بررسی‌های مرتبط با تقلبات، مواردی از رویدادهای تقلب‌آمیز و یافته‌های کارشناسی جهت اتخاذ تصمیم مناسب به نهادهای ذی‌ربط ارایه می‌شود. متقلبان با حرص و ولعی وصف‌ناپذیر سعی در چپاول اموال رایتل داشته‌اند، بنابراین حقوق از دست رفته شرکت خدمات ارتباطی رایتل (سهامی‌خاص) از شرکت فرابرد داده‌های ایرانیان (سهامی‌خاص) باید احقاق شود.
وی ادامه داد: این حقوق شامل کلیه دارایی‌هایی است که به‌صورت رایگان و همچنین به ثمن بَخس و در طی عملیاتی متقلبانه‌ای به شرکت فرابرد داده‌های ایرانیان (سهامی‌خاص) واگذار شده است. وقوع «تقلب» به دلیل وجود پنهانکاری و خیانت در امانت بدون نیاز به کاربرد اجبار فیزیکی در بدست آوردن دارایی‌های شرکت انتقال داده‌های رهام داتک به نفع اشخاص حقوقی خارج از محدوده شستا و همچنین خودآگاه بودن تصمیم‌گیرندگان را محرز است.
رییس هیأت تحقیق و تفحص مجلس از شستا اظهار داشت: بررسی‌ها نشان می‌دهد با تقلب صورت گرفته مالکیت ۷۰ درصد از سرمایه شرکت فرابرد توسط شرکت داده پایش آرته و فروش ۵۱ درصد از سهام خود به شرکت فناپ (توسعه فناوری ارتباطات پاسارگاد آریان) به ارزش ۶۶۷ میلیارد ریال، با موردی عجیب از مقوله «پولشویی» در شرکت فرابرد داده‌های ایرانیان روبرو هستیم.»
مسوولان سازمان تامین اجتماعی به عنوان نهاد بالادستی شستا، خود شرکت شستا و همچنین اپراتور رایتل هیچ واکنشی به قرائت این تحقیق و تفحص نداشتند و در نهایت نیز خبری از نتایج این گزارش نشد.
- ۳۰ اردیبهشت: شهادت ابراهیم رییسی
و در نهایت سی و یکم اردیبهشت‌ماه اعلام شد ابراهیم رییسی رییس جمهوری سیزدهم که برای افتتاح سد به آذربایجان شرقی رفته بود، در بازگشت از این سفر بر اثر سقوط هلی کوپتر حامل خود و همراهانش شهید شد.
علاوه بر رییس جمهور، حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه، آیت الله سیدمحمدعلی آل‌هاشم امام جمعه تبریز و مالک رحمتی، استاندار آذربایجان شرقی نیز در این پرواز حضور داشتند که به همراه چند نفر دیگر از جمله محافظان و کادر پرواز به شهادت رسیدند.
شهید رییسی، در آخرین روزهای کاری خود و در آخرین دستور مرتبط با حوزه فاوا در جلسه شورای عالی فضای مجازی، به معاون علمی و فناوری ماموریت داد تا با تشکیل کارگروه ویژه، برنامه‌ها و راهکارهای لازم برای حمایت از فعالان حوزه فضای مجازی را تدوین کند.
در اردیبهشت‌ماه اما موضوعات دیگری نیز در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات خبرساز شدند که شامل این موارد بود: تمدید اساسنامه شرکت پست برای دو سال دیگر در مجلس، اعطای پروانه یکپارچه شبکه و خدمات موسوم به UNSP به شرکت مخابرات ایران، تصویب یک ماده واحده برای معلم بلاگرها از سوی شورای عالی آموزش و پرورش، جلسه (بی‌سرانجام) شورای رقابت درباره شکایت از کمیسیون رانندگان تاکسی‌های اینترنتی، تصویب (بی‌سرانجام) لایحه حفاظت از داده‌های شخصی در کمیسیون حقوقی دولت و تصویب اختصاص نیم درصد از اعتبارات دستگاه‌ها به امن‌سازی سیستم‌ها، ساختارها و زیرساخت‌های ارتباطی.
- خرداد: بازگشت پارازیت‌های GPS و ظهور همستر
خردادماه سال جاری کشور درگیر فضای انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری شده بود و مطابق این ایام، عمده اخبار و توجهات تا پایان دور دوم انتخابات یعنی پانزدهم تیرماه پیرامون این مساله بود. اما حوزه فاوا همچنان فراز و فرودهای خاص خود را ادامه داد. از بازگشت پارازیت‌های جدید که به جای ماهواره‌ها این بار مسیریاب‌ها و GPSها را مختل می‌کرد تا بالاگرفتن تب بازی همستر بر بستر تلگرام.
- ۸خرداد: خداحافظی با کسپرسکی در ایران
محصولات شرکت امنیت سایبری کسپرسکی روسیه سال‌ها در ایران سهم بازار بالایی داشت. اما هشتم خردادماه سال جاری مرکز مدیریت راهبردی افتا ریاست جمهوری، استفاده از محصولات این شرکت را ممنوع کرد.
مرکز افتا️ علت این تصمیم را عدم کارایی و ضعف عملکردی محصولات کسپرسکی در تشخیص نفوذ و مقابله با حملات اخیر سایبری به زیرساخت‌های حیاتی کشور عنوان کرد و هشدار داد درصورت رعایت نکردن این دستورالعمل، تبعات حقوقی و امنیتی ناشی از صدمات احتمالی حملات سایبری به زیرساخت‌های کشور بر عهده دستگاه متبوع خواهد بود.
این مرکز همچنین در آخرین روز مرداد ماه نیز بکارگیری محصولات امنیتی برندهای Eset, Wallix, Symantec را ممنوع و استفاده از محصولات این شرکت‌ها را مشروط به معرفی نماینده رسمی‌حقوقی داخلی تام‌الاختیار به مرکز افتا کرد. موضوعی که به علت تحریم‌ها و عدم امکان همکاری رسمی شرکت‌های خارجی با ایران با انتقاداتی در گوشه وکنار همراه شد.
- ۱۲ خرداد: تایید هک سازمان حج و زیارت
ماجرای هک مکرر سامانه‌های دولتی و پلتفورم‌های خصوصی و برخی بانک‌ها که در سال قبل رکورد بی‌سابقه‌ای را ثبت کرده بود، در سال جاری فروکش کرد. اما دوازدهم خردادماه بار دیگر خبر یک هک رسانهای و اعلام شد، گروه هکری IRLeaks، که پیش از این تپسی و اسنپ‌فود را هک کرده بود، در حمله سایبری جدید خود سازمان حج و زیارت را هک کرده است.
در آن مقطع این گروه هکری مدعی شد به اطلاعات مهمی از حجاج و زائران که از سال ۱۳۶۳ تا ۱۴۰۳ در این سایت ذخیره شده بود، دست پیدا کرده است.
- ۱۳ خرداد: تدوین لایحه حمایت از کودکان در فضای مجازی
سیزدهم خردادماه دبیر مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک که نهادی زیر نظر وزارت دادگستری است خبر از تدوین پیش‌نویس لایحه «حمایت از کودکان در فضای مجازی، رسانهای و فرهنگی» داد.
اگرچه این لایحه نیز به سرنوشت مشابه انبوهی از لوایح و مصوبات مرتبط با حقوق و حریم خصوصی کاربران دچار شد که سال‌هاست به سرانجام روشنی نرسیده و وارد فاز اجرایی نمی‌شوند.
- ۱۴ خرداد: بازگشت دوباره پارازیت روی GPS
ماجرای اختلال روی مسیریاب‌ها به سال ۹۸ باز می‌گردد. در آن مقطع آذری‌جهرمی وزیر اسبق ارتباطات این پارازیت‌ها را نشات‌گرفته از یک اختلال دانست که سازمان تنظیم و مقررات ارتباطات رادیویی کشور در تکاپوی بیشتر برای یافتن علت اصلی این موضوع است.
همچنین آذری جهرمی‌در مورد ثبت شکایت در خصوص این اختلال گفته بود: «در این زمینه شکایتی به قوه قضائیه ارجاع شده تا با بررسی دستگاه‌های امنیتی مبدا و منشا این سیگنال شناسایی شود.»
هرچند که خبری از خروجی و نتیجه این شکایت نشد. این در حالیست که روابط عمومی وزارت ارتباطات در سال ۹۹ نیز خبر از شکایت این وزارتخانه از علی اکبر رائفی پور به عنوان سازنده پاداسکای، (سامانه بومی شناسایی و اخلالگر ریزپرنده‌ها) داد که از نتیجه این شکایت نیز اطلاعی در دست نیست.
اما اختلال روی GPS از اواخر اردیبهشت‌ماه سال جاری مجدد اوج گرفت و موجب انتقاداتی از سوی ارایه‌دهندگان داخلی مسیریاب‌ها و رانندگان تاکسی‌های اینترنتی شد.
این اختلال‌ها که بیشتر در کلان‌شهرهایی همچون تهران و اصفهان ایجاد می‌شد در روز سیزدهم خرداماه امسال بار دیگر به اوج خود رسید و به گفته مدیر یکی از مسیریاب‌ها استفاده از GPS را به کل مختل کرد. اگرچه با تغییر سه دولت همچنان علت و منشاء ارسال پارازیت روی GPSها مشخص نیست.
- ۱۷ خرداد: بالاگرفتن تب بازی همستر
بازی همستر که بر بستر پلتفورم پرمخاطب و مورد علاقه ایرانی‌ها یعنی تلگرام عرضه شد، در مدت کوتاهی توانست میلیون‌ها ایرانی را با سودای کسب سود جذب خود کند.
از اواسط خردادماه تا ماه‌های بعد از آن رسانه‌ها پر شدند از اخبار هشدار مسوولان نهادهای مختلف پیرامون کلاهبرداری و دروغ بودن کسب ثروت از طریق این بازی. اگرچه شواهد نشان می‌داد کاربران ایرانی توجهی به این هشدارها نداشته و کماکان سرگرم این بازی و جمع‌کردن پول مجازی بودند.
سرانجام در اواسط سال، تب این بازی با شکست ارزش کاذب این پول‌های مجازی فروکش کرد. اگرچه در این مدت کلاهبرداری‌های متعددی نیز رخ داد و مالباختگان زیادی دست‌شان به جایی نرسید.
- ۱۸ خرداد: بازداشت موبایل فروش اسپانسر استقلال
یک فروشگاه موبایل در آمل که به سبک کوروش کمپانی مشغول به عرضه گوشی‌های آیفون زیرقیمت واقعی بود و اسپانسر تیم فوتبال استقلال هم شده بود، روز هجدهم خردادماه سال جاری بازداشت شد.
در این مقطع رییس کل دادگستری مازندران در مورد جزئیات دستگیری و بازداشت مالک فروشگاه موبایل معروف در آمل، گفت: دستور شناسایی و توقیف اموال متهمان پرونده موبایل در آمل صادر شده و در این بین کلاهبرداری به میزان ۳۰۰ میلیارد تومان اتفاق افتاده است.
در نهایت نیز دوم بهمن ماه دادستان مازندران در خصوص آخرین وضعیت این پرونده گفت: پرونده فروشگاه موبایل موسوی با بیش از ۵ هزار شاکی تا دو ماه آینده به نتیجه می‌رسد.
- ۲۹ خرداد: تاسیس سازمان ملی هوش مصنوعی
بیست و نهم خرداد ماه اعلام شد در جلسه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی که پس از شهادت ابراهیم رییسی به ریاست محمد مخبر، سرپرست ریاست جمهوری تشکیل شد، با موافقت اعضای این شورا علاوه بر کلیات سند ملی هوش مصنوعی، تأسیس سازمان ملی هوش مصنوعی و همچنین تشکیل شورای راهبری هوش مصنوعی نیز تصویب شد.
اگرچه با تشکیل دولت جدید، حواشی سازمان و سند هوش مصنوعی ادامه یافت و انتقاداتی در خصوص این سازمان و سند مذکور پابرجاست. همچنین همزمان نهادهای متعددی از مجلس، شورای عالی فضای مجازی، معاونت علمی و … درگیر تدوین قوانین و مقررات مرتبط با هوش مصنوعی هستند که هنوز به سرانجام روشن و دقیقی نرسیده است.
و در نهایت اینکه از خردادماه تا اواسط تیرماه فضای کشور عمدتا تحت تاثیر تبلیغات و تحرکات انتخابات ریاست جمهوری قرار داشت. از دیگر اخبار مهم حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور در این ماه می‌توان به انتخاب علی حکیم‌جوادی به عنوان رییس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور، رونمایی از ۲ ماهواره بخش خصوصی و اعلام خبر دستگیری هکر حمله‌کننده به زیرساخت‌های سایبری کشور از سوی دادستان ایلام اشاره کرد که البته متعاقبا جزییات بیشتری از این خبر اعلام نشد.
- تیرماه: مصونیت ایران از اختلال جهانی ویندوز
تیرماه سال جاری، کشور شاهد اوج‌گیری فضای انتخاباتی بود و در نهایت ۱۵تیرماه مسعود پزشکیان رییس جمهوری دولت چهاردهم شد. در این مقطع طبعا فعالیت دستگاه‌های مختلف تحت تاثیر این رویداد بود و حجم اخبار و رویدادها تا حدودی سرنزولی گرفت.
اما در تیرماه یک اختلال جهانی در ویندوز مایکروسافت رخ داد که دنیا را با چالش مواجه کرد. در این ماه البته شاهد بالاگرفتن مشکلات و انتقادات از معضلات سامانه نسخه الکترونیکی نیز بودیم. این سامانه که به رغم انبوهی از هشدارها از روز نخست ایجاد آن در دولت دوازدهم خبرساز بود، علاوه بر تیرماه در تقریبا تمام ماه‌های سال جاری همچون سال‌های گذشته صدای بیماران را درآورد و کماکان نیز برخلاف انبوهی از جلسات در نهادهای مختلف از مجلس گرفته تا دولت، خبری از اصلاح و رفع چالش‌های این سامانه نیست.
- ۳ تیر: رونمایی از ریال دیجیتال
سوم تیرماه ریال دیجیتال به شکل آزمایشی در جزیره کیش رونمایی شد.
در آن مقطع معاون سابق فناوری‌های بانک‌مرکزی با بیان اینکه ایران با این اقدام سیزدهمین کشور دارای پول دیجیتال بانک مرکزی در دنیاست گفت: «ریال دیجیتال» اکنون به صورت پایلوت در جزیره کیش اجرا می‌شود و می‌تواند منجر به حذف اسکناس برای پرداخت‌های خرد شود.
بعد از این رویداد البته خبر و گزارشی از نحوه و میزان استفاده و استقبال کیش‌وندان از ریال دیجیتال منتشر نشد و تا پایان سال هم خبری از بکارگیری این پول در دیگر نقاط کشور نشد.
- ۱۰ تیر: سیل انتقادات به سازمان فاوای شهرداری
دهم تیرماه همزمان با دویست و چهل و پنجمین جلسه شورای شهر تهران، گزارش حسابرسی سازمان فاوا شهرداری تهران برای سال‌های مالی ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ بررسی شد. این سازمان که تقریبا پای ثابت سال‌ها انتقادات اعضای شورای شهر است و در ماجرای هک گسترده شهرداری تهران بار دیگر مورد توجهات عمومی‌قرار گرفته بود، عجیب‌ترین دوران خود را در طول شهرداری علیرضا زاکانی پشت سر می‌گذارد. چراکه این سازمان مکررا با تغییر سرپرست مواجه است و همچنان نیز خبری از انتصاب مدیر آن نیست.
۲ بهمن ۱۴۰۰: رضا واحدی فر سرپرست سازمان فاوای شهرداری تهران شد
۲۱ فروردین ۱۴۰۱: هادی محضرنیا سرپرست سازمان فاوای شهرداری تهران شد
۱۶ بهمن ۱۴۰۱: سعید جهانی سرپرست سازمان فاوای شهرداری تهران شد
۳۰ مرداد ۱۴۰۳: جواد مالکی سرپرست سازمان فاوای شهرداری تهران شد
و روز ۴ مهرماه ۱۴۰۳ یعنی یکماه بعد از حکم سرپرست قبلی، نیز علی‌محمد الوند سرپرست سازمان فاوای شهرداری تهران شد.
دهم تیرماه اما سیل انتقادات اعضای شورای شهر روانه نحوه اداره و بلاتکلیفی این سازمان شد و چکیده انتقادات را می‌توان در اظهارات مهدی پیرهادی عضو شورای شهر خلاصه کرد که گفت: بنده از مشکلات این سازمان ناامید شدم و مسائل آن را دیگر پیگیری نمی‌کنیم چراکه فایده‌ای ندارد و بهبودی را شاهد نخواهیم بود!
- ۱۵ تیر: استعلام آنلاین انتخابات
پانزدهم تیرماه مصادف بود با برگزاری دور دوم انتخابات ریاست جمهوری. در این دوره زارع‌پور وزیر وقت ارتباطات که مجری برقراری بسترهای برگزاری الکترونیکی انتخابات بود اعلام کرد، امروز شاهد پوشش ۱۰۰ درصد شعب اخذ رأی هستیم و تمام دستگاه احراز هویت به شبکه متصل شده اند. همچنین ۹۹.۵ درصد استعلامات به شکل برخط انجام شده که نشان می‌دهد شبکه باکیفیت و پایدار بوده است.
البته به گفته زارع‌پور در روزهای منتهی به انتخابات چند مورد خرابکاری رخ داد که اثری بر شبکه نداشته باشد و شبکه پایدار ماند.
- ۲۷ تیر: اختلال در سامانه نسخه الکترونیکی
در تیرماه اختلال‌های رایج در سامانه نسخه الکترونیکی بار دیگر اعتراض مردم و بیماران را به دنبال داشت. قطع و اختلال در این سامانه به منزله عدم دریافت خدمات بیمه‌ای برای بیماران است که مصائب بیشتری برای آنها دارد.
بیست و هفتم تیرماه اما سازمان تامین اجتماعی به رغم مشکلات و چالش‌ها مدعی پیشرفت ۹۹درصدی سامانه نسخه الکترونیکی شد. ۳ روز بعد اما یکی از پلتفورم‌های آنلاین حوزه سلامت گزارشی از وضعیت این سامانه در سال قبل منتشر کرد که نشان می‌داد در سال ۱۴۰۲ بالغ بر ۱۲ هزار دقیقه قطعی در سامانه‌های نسخ الکترونیکی رخ داده است.
همانطور که ذکر شد مشکلات این سامانه که برای عموم مردم و دستگاه‌های متولی شناخته شده محسوب می‌شود، کماکان پابرجاست و در ماه‌های مختلف اخبار و گزارش‌های زیادی از چالش‌های جدید و قدیمی سامانه نسخه الکترونیکی در رسانه‌ها منتشر شد که البته همچون سال‌های قبل راه به جایی نبرد.
- ۲۸ تیر: اختلال جهانی ویندوز
در واپسین روزهای تیرماه سال جاری دنیا با وحشت اختلال در ویندوز و از کار افتادن انبوهی از فعالیت رسانه‌ها، بیمارستان‌ها، بانک‌ها، فرودگاه‌ها و صنایع مختلف مواجه شد. مایکروسافت در آن مقطع به روزرسانی Service Health Status را ریشه اصلی این اختلال اعلام کرد.
این قائله که دنیا را متاثر کرده بود و در آستانه المپیک فرانسه رخ داد، دو روز بعد یعنی در سی‌ام تیرماه به پایان رسید.
نکته قابل توجه عدم گزارش و مشاهده این اختلال در ایران بود. در آن مقطع البته سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی در بیان علت این امر گفته بود: «به اطلاع مردم شریف ایران می‌رسانم که کشورمان از سال‌ها پیش به دلیل تحریم‌های غرب از دریافت این خدمات منع شده بود و از همان سال‌ها با ابتکار عمل جوانان و نخبگان کشور، سرویس‌های جایگزین بومی، در داخل کشورمان طراحی و هم‌اکنون نیز همان سرویس‌ها عملیاتی است.»
- ۳۰ تیر: باز هم اختلال در GPS
اختلال و پارازیت با دلایل و منابع نامعلوم که از ماه‌های قبل به ویژه در کلان‌شهرهایی همچون تهران رخ می‌داد بار دیگر در سی تیرماه تکرار شد.
در آن مقطع یک روزنامه نوشت: «در‌مورد علت بروز اختلال روز شنبه، هنوز توضیح دقیقی داده نشده اما گفته می‌شود آمادگی برای برگزاری مراسم تحلیف رییس‌جمهور و حضور میهمان‌های خارجی، منجر به آزمایش اختلال GPS در روز گذشته شده است.»
همانطور که پیشتر نیز ذکر شد ماجرای اختلال در GPS کماکان ادامه یافته و نتیجه و پاسخ روشنی نیز در پی ندارد.
در نهایت از اهم اخبار حوزه فاوا در تیرماه سال جاری می‌توان به برگزاری بیست و هفتمین دوره نمایشگاه الکامپ، انتصاب نخستین معاون شبکه ملی اطلاعات در ساختار جدید وزارت ارتباطات، ابلاغ تاسیس سازمان ملی هوش مصنوعی، قطعی ۴۰درصدی ورودی بین‌الملل اینترنت کشور و تشکیل کارگروه انتخاب وزیر ارتباطات در دولت چهاردهم اشاره کرد.
- مرداد ماه: آغاز قطع برق‌ها و وزارت ستار‌هاشمی
چند سالی می‌شود که با ورود به فصل تابستان مردم و کسب‌وکارها آماده قطع برق‌ها می‌شوند. اتفاقی که در مردادماه سال جاری نیز آغاز شد و به اختلال در ارتباطات، اینترنت، سامانه‌ها، خدمات الکترونیکی و ورود خسارت به برخی کسب‌وکارها و صنایع شد. البته مطابق معمول انگشت اتهام به سمت ماینرهای غیرمجاز رفت، اما این موضوع مانع تداوم قطع برق نشد. در این ماه ترور اسماعیل هنیه رییس دفتر سیاسی جنبش مقاومت اسلامی حماس که برای شرکت در مراسم تحلیف مسعود پزشکیان، رییس جمهور جدید به تهران آمده بود، نیز رخ داد.
همچنین در آخرین روز مردادماه ستار هاشمی به عنوان منتخب کمیته انتخاب وزیر ارتباطات که در دولت پزشکیان تشکیل شده بود، توانست از مجلس رای اعتماد بگیرد.
- ۹ مرداد: ارسال لایحه حفاظت از داده‌های شخصی به مجلس
همزمان با هک‌های مکرر در سال قبل و حراج میلیون‌ها داده مردم، وعده‌های زیادی برای ساماندهی به حفظ داده‌ها و حقوق کاربران داده شد. لوایح موسوم به پنج‌گانه که وزارت ارتباطات در دولت دوازدهم بارها وعده تکمیل و تدوین آن را داده بود، بی‌نتیجه به دولت قبل منتقل شد.
وزیر ارتباطات دولت سیزدهم نیز که زودهنگام به کار خود پایان داد، تلاش کرد تا در واپسین روزهای کاری خود لایحه حفاظت از داده‌های شخصی را به سرانجام برساند.
در همین راستا نهم مردادماه بود که زارع‌پور اعلام کرد: «تدوین و تصویب لایحه حفاظت از داده‌های شخصی از اقدامات تأسیسی و مهم دولت بود که ابتدا قریب به یکسال در کارگروه ویژه اقتصاددیجیتال بررسی و تصویب و سپس درچندین جلسه کمیسیون حقوقی و قضایی دولت بررسی و نهایی شده و هفته قبل در دولت تصویب و برای سیر مراحل قانونی به مجلس ارسال شد.»
اگرچه تا زمان تنظیم این گزارش و روزهای پایانی سال نه از دولت جدید و نه از مجلس خبری پیرامون سرنوشت این لایحه منتشر نشد تا حقوق کاربران و داده‌های شخصی یکسال دیگر نیز بلاتکلیف بماند و به زمانی نامعلوم در آینده محول شود.
- ۱۵ مرداد: آغاز قطع برق و ارتباطات
از نیمه مردادماه سال جاری و مطابق یک عرف در سال‌های اخیر، خط و نشان کشیدن‌های همیشگی مدیران وزارت نیرو در سراسر کشور برای ماینرهای غیرمجاز به عنوان متهم قطعی برق‌ها آغاز شد.
اگرچه تا پایان ایام قطع برق که منجر به انتشار جداول زمانبندی از سوی وزارت نیرو شد، اخبار متعددی از بروز اختلال‌ها و خسارات ناشی از این مشکل گزارش شد.
در یک نمونه ۱۶ مردادماه سامانه خدمات الکترونیک قضایی (Adliran) از کار افتاد که علت آن قطع برق اعلام شد. قطع برق که به عاملی جهت قطع آنتن‌های BTS اپراتورها در برخی شهرهای کشور تبدیل شده بود، منجر به قطع اینترنت و ارتباطات مردم نیز شد که گزارش‌های متعددی پیرامون آن منتشر شد.
- ۱۹ مرداد: ۳۰ سالگی نخستین تماس موبایلی در ایران
هر ساله نوزدهم مردادماه مصادف است با تولد ارتباطات سیار در کشور و به این ترتیب امسال سی‌امین سال برقراری نخستین تماس موبایلی در ایران را پشت سر گذاشتیم.
همراه اول به عنوان نخستین اپراتور سیار کشور ۱۹ مرداد ۱۳۷۳ و در سال‌های آغازین انتشار سیگنال‌های دیجیتال 2G، کار خود را با پایه‌گذاری ۲۴ ایستگاه رادیویی و عرضه چهار سیمکارت به نهاد ریاست جمهوری آغاز کرد.
- ۲۸ مرداد: گزارش دیوان محاسبات از زیاندهی زیرساخت
روز بیست و هشتم مرداد ماه بود که دیوان محاسبات کشور گزارش ارزیابی عملکرد شرکت ارتباطات زیرساخت (زیرمجموعه وزارت ارتباطات) به عنوان شرکت انحصاری تامین اینترنت کشور را منتشر کرد.
بر اساس گزارش مذکور، این شرکت در سنوات اخیر سودده نبوده و بهای تمام شده خدمات و درآمدهای عملیاتی در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ حدود ۴۸ درصد افزایش داشته است.
بر اساس یافته‌های دیوان محاسبات کشور، شرکت ارتباطات زیرساخت با چالش‌هایی از جمله عدم تجدید ارزیابی دارایی‌ها، وجود بدهی‌های جاری بالغ بر ۷.۸۱۳ میلیارد تومان مربوط به پرداخت‌های تجاری، مطالبات این شرکت از شرکت‌های خارجی، عدم تحقق اهداف توسعه شبکه ملی اطلاعات با پیشرفت تنها ۶۵ درصدی، ناقص بودن تعداد اعضای هیات مدیره، دولتی بودن ۲۰ درصد از سهام شرکت‌های ایرانیان‌نت و صندوق پژوهش و فناوری‌های نوآفرین و تاثیرگذاری دولت در تصمیم گیری‌های این شرکت، درآمد وصول نشده شرکت سیگما تله کام به میزان ۱۷ میلیون دلار، خروج نیروی انسانی متخصص و… روبرو است.
در ماه‌های بعد اما مدیر عامل جدید و فعلی شرکت ارتباطات زیرساخت در مقاطع مختلف ضمن تایید موضوع، علت زیاندهی این شرکت را فیلترینگ اعلام کرد و گفت: به دلیل ایجاد محدودیت‌ها در دو سال گذشته شرکت ارتباطات زیرساخت با بدهی‌های ارزی مواجه شد که مشکلاتی را پیش روی شرکت قرارداد، اما با تحولاتی که در دولت چهاردهم صورت گرفته و همچنین گشایش‌های انجام‌شده، روند ترافیک رو به رشد است و همچنان تلاش می‌کنیم این روند ادامه یابد.
- ۳۱ مرداد: رای اعتماد مجلس به ستار هاشمی
اما در آخرین روز مردادماه نمایندگان مجلس در پایان بررسی صلاحیت و برنامه‌های وزیران پیشنهادی با تصدی ستار هاشمی در وزرات ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت چهاردهم موافقت کردند و وی با ۲۶۴ رای از ۲۸۸ نماینده حاضر وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات شد.
پیش از طی فرایند معرفی وی به مجلس، کمیته‌های مشورتی برای انتخاب وزرا تشکیل شده بود که کمیته انتخاب وزیر ارتباطات از جمله کمیته‌هایی بود که ستار هاشمی را به عنوان گزینه پیشنهادی وزارت ارتباطات به مسعود پزشکیان اعلام کرده بود.
همچنین بیستم مردادماه نیز زمزمه‌های خرید بخشی از سهام دیجی‌کالا از سوی همراه اول که از اوایل سال جریان داشت، قطعی و اعلام شد، «حرکت اول» بازوی سرمایه‌گذاری همراه اول ۴۰ درصد از سهام گروه دیجی‌کالا را خرید.
- شهریور ماه: آغاز فشارها برای رفع فیلترینگ
مردادماه سال جاری فضای رسانهای کشور در حوزه فاوا با چند بمب خبری همراه شد. پاول دوروف مالک پیام‌رسان محبوب ایرانی‌ها در فرانسه دستگیر شد. حمله تروریستی از طریق انفجار پیجر نیروهای حزب‌الله نیز ایران را بی‌نصیب نگذاشت و نام افراد و شرکت‌هایی در این خصوص بر سر زبان‌ها افتاد که البته با تکذیب مواجه شد. همچنین برخی نمایندگان مجلس خواستار اعمال محدودیت‌هایی از سوی وزارت ارتباطات در خصوص این ابزارها شدند.
- ۲ شهریور: آغاز ورود وزیر ارتباطات به فیلترینگ
مساله رفع فیلترینگ‌ها که یکی از وعده‌های انتخاباتی پزشکیان بود، به سرعت کوتاهی پس از تشکیل کابینه تبدیل به مطالبه نخست افراد و رسانه‌های سیاسی شد که تا مدت‌ها نیز ادامه یافت. این فشارها که عمدتا از سوی نشریات سیاسی و همسو با دولت جدید بود، ابتدا وزیر ارتباطات را هدف گرفته و او را عامل کندی در تحقق وعده رییس جمهوری معرفی می‌کردند.
این خط مشی هماهنگ که به اشتباه طراحی شده بود البته در ماه‌های بعد فروکش کرد و به سمت اعضای شورای عالی فضای مجازی هدف‌گیری شد.
روز دوم شهریورماه ستار هاشمی در نخستین اظهارات خود پس از ورود به وزارت ارتباطات اعلام کرد: به واسطه استفاده از فیلترشکن‌ها، وضعیت مطلوبی نداریم و قطعاً این روش نیاز به بازنگری و بازطراحی دارد.
هاشمی روز یازدهم شهریورماه و در مراسم معارفه خود نیز تاکید کرد که فیلترینگ در وضعیت فعلی به نفع هیچکس نیست.
البته روز بیست و ششم شهریورماه مسعود پزشکیان رییس جمهوری نیز در نخستین نشست خبری خود در پاسخ به سؤالی درباره زمان اجرای رفع فیلترینگ و محدودیت‌های اینترنت، با اشاره به حضور وزیر ارتباطات در این نشست گفت: «درباره‌ی موضوع فیلترینگ برنامه‌ای در حال نوشتن است تا از طریق آن چهارچوب‌هایی که وجود دارد را از بین ببریم.»
وی تأکید کرد: «موضوع فضای مجازی در دستور کار قرار دارد و برای جمع‌بندی در شورای امنیت هم صحبت خواهیم کرد و پیگیریم که آن را اجرایی کنیم.»
از این مقطع فشارها برای پیگیری سرنوشت رفع فیلترینگ‌ها آغاز شد که عمدتا نیز از سوی رسانه‌های همسو با دولت پیگیری می‌شد.
- ۵ شهریور: بازداشت مالک تلگرام
روز پنجم شهریورماه رسانه‌های مختلف دنیا خبر دادند پاول دوروف، مدیرعامل و بنیانگذار تلگرام در یکی از فرودگاه‌های فرانسه بازداشت شد.
این خبر به واسطه محبوبیت این پیام‌رسان در ایران و شایعاتی مبنی بر تعطیلی احتمالی آن نیز با بازتاب‌های زیادی همراه شد. دوروف به اتهاماتی مانند همکاری در قاچاق موادمخدر، جرائم علیه کودکان و کلاهبرداری به‌دلیل نظارت نامناسب بر محتوای تلگرام تحت تعقیب قرار گرفته بود.
۴ روز بعد یعنی نهم شهریورماه اعلام شد پاول دوروف از بازداشت آزاد شده و با پرداخت وثیقه‌ای ۵ میلیون یورویی می‌تواند از ماندن در زندان تا زمان برگزاری دادگاه خودداری کند، اما حق خروج از فرانسه را ندارد.
۱۶ آذرماه نیز اعلام شد دوروف برای نخستین بار در ارتباط با پرونده حقوقی‌ای که مربوط به تراکنش‌های غیرقانونی و تسهیل فعالیت‌های مجرمانه از طریق تلگرام بود، در دادگاهی در پاریس مورد بازجویی قرار گرفت. در نهایت نیز تاکنون اخبار پیرامون این پرونده مسکوت مانده و خبری از سرنوشت حکم نهایی نیست.
- ۶ شهریور: نخستین اختلال اینترنت در وزارت هاشمی
ششم شهریور ماه نخستین اختلال اینترنت در وزارت هاشمی به ثبت رسید. در این مقطع ستار هاشمی وزیر ارتباطات که بر خلاف وزیر ارتباطات قبل در توییتر فعال بود با انتشار متن کوتاهی نوشت: «از ساعاتی پیش و به فاصله یک ساعت دو مسیر ورودی اصلی و پشتیبان اینترنت کشور در گرجستان دچار اختلال شده و کشورهای ایران و عراق و ارمنستان تحت تاثیر قرار گرفته‌اند. شرکت ارتباطات زیرساخت با تمام توان در حال متعادل‌سازی شبکه و رفع نقص موجود است. اطلاع‌رسانی تکمیلی صورت خواهد گرفت.»
این اختلال متعاقبا رفع شد و وزیر ارتباطات این موضوع را از طریق توییتر اطلاع‌رسانی کرد.
- ۲۰ شهریور: درخواست اینترنت طبقاتی
موضوع اینترنت طبقاتی در دولت جدید نیز حاشیه‌ساز شد و دهم شهریورماه پای معاون علمی را به میان کشید. البته در آن مقطع حسین افشین معاون جدید علمی رییس جمهوری در واکنش به اخبار رسانه‌ها گفت: اجرای اینترنت طبقاتی در پارک پردیس و برای برخی فناوران و شرکت‌ها بدسلیقگی بود و شخصا با اصل اینترنت طبقاتی مخالف هستم.
این موضوع اما روز بیست و یکم شهریورماه بار دیگر خبر ساز شد. یعنی زمانیکه مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش، در آیین اختتامیه جشنواره فاوای وزارت ارتباطات اعلام کرد: مذاکره برای راه‌اندازی اینترنت پرسرعت بدون فیلتر به صورت کنترل شده در کیش آغاز شده و امیدواریم در آینده نزدیک به نتیجه برسد.
اگرچه بعدها خبری از تحقق این موضوع و ارایه اینترنت بدون فیلترینگ در کیش نشد.
- ۲۷ شهریور: حمله تروریستی پیجرها
روزهای ۲۷ و ۲۸ شهریور ماه سال جاری هزاران پیجر دستی و صدها واکی‌تاکی که برای استفاده حزب‌الله لبنان در نظر گرفته شده بود، به‌طور همزمان در سراسر لبنان و سوریه در حمله اسرائیل منفجر و بر اساس اخبار حداقل ۴۲ نفر از جمله حداقل ۱۲ غیرنظامی‌کشته و بیش از ۳۰۰۰ نفر زخمی شدند.
این حمله تروریستی که تا کنون نیز با واکنش‌ها و ابعاد جدیدی از نحوه طراحی آن در داخل و خارج کشور ادامه دارد، نام برخی افراد و شرکت‌های ایرانی را نیز به میان کشید که البته همانطور که ذکر شد با تکذیب مواجه شد. در این راستا همچنین ورود هر گونه وسیله ارتباطی الکترونیکی به‌جز تلفن همراه در کابین هواپیما چه همراه مسافر و چه در بار غیرهمراه در ایران ممنوع شد.
و در نهایت در مراسم تحویل وزارت ارتباطات، ارایه گزارشی از عملکرد زارع‌پور در دوران وزارتش و طلب حلالیت از مردم بابت کاستی‌ها، پرتاب موفق ماهواره تحقیقاتی «چمران ۱» توسط ماهواره‌بر «قائم ۱۰۰» به عنوان نخستین ماهواره فضایی دولت چهاردهم و ارایه پیش‌نویس سند ساماندهی رمزارزها به مرکز ملی فضای مجازی از جمله دیگر اخبار و رویدادهای مهم شهریورماه سال جاری به شمار می‌رود.
- مهرماه: طرح‌های مختلف برای حکمرانی مجازی
مهرماه که با خبر شهادت سیدحسن نصرالله مصادف شد، با اوج‌گیری نقدها و پیگیری‌ها برای تعیین سرنوشت رفع فیلترینگ‌ها همراه بود و مجلس، دولت، وزارت ارتباطات و شورای عالی فضای مجازی در کانون این اخبار بودند.
به موازات این اخبار، از یکسو در کمیسیون‌های مختلف مجلس خبر از تدوین طرح‌هایی برای حکمرانی مجازی مطرح بود و از سوی دیگر رییس جمهوری و اعضای دولت در حال برگزاری جلسات با شورای عالی فضای مجازی، سران قوا و شورای عالی امنیت ملی بودند.
- ۱ مهر: اخبار خوب وزیر ارتباطات برای رفع فیلترینگ
در روزهای نخست کار دولت، وزارت ارتباطات با توجه به اظهارات برخی دیگر از دولتمردان و سخنگوی دولت که منتقدان را به صبر دعوت می‌کرد، در کانون پیگیری برای رفع فیلترینگ قرار داشت که البته موجب ترکش‌های رسانهای به سمت وزیر ارتباطات نیز شد.
یکم مهرماه هاشمی وزیر ارتباطات اعلام کرد، این وزارتخانه طرحی تدوین و سلسله جلساتی را با شورای عالی فضای مجازی و مرکز ملی فضای مجازی برای رفع فیلترینگ آغاز کرده است و جلسات کارشناسی کماکان ادامه دارد.
در همین راستا بود که هجدهم مهرماه وزیر ارتباطات بار دیگر ضمن تاکید بر پیگیری مستمر رفع فیلترینگ اعلام کرد، کارگروه‌های ویژه‌ای برای بررسی فنی تشکیل دادیم و در آینده نزدیک با توجه به طرحی که وزارت ارتباطات ارایه داده است، به جمع‌بندی مناسبی در مرکز ملی خواهیم رسید. امیدوارم خبرهای خوبی را به مردم بدهیم.
- ۱ مهر: طرح‌های مختلف برای حکمرانی مجازی
در مهرماه اما به موازات اظهارات مقامات دولتی برای رفع فیلترینگ‌ها، از کمیسیون‌های مختلف مجلس و مرکز ملی فضای مجازی اخباری مبنی بر تدوین طرح‌ها و اسناد جدید برای حکمرانی مجازی منتشر می‌شد.
در همین راستا یکم مهرماه پژمانفر رییس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس با بیان رایزنی با مرکز پژوهش‌ها برای بررسی نحوه نظارت بر اجرای حکمرانی قانونمند در فضای‌مجازی گفت: باید مشخص شود که متولی نظارت بر فضای مجازی با چه معیارها و ضابطه‌های باید بر فضای مجازی و عملکرد وزارت ارتباطات نظارت کند.
نهم مهرماه یک عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز از آمادگی نمایندگان برای ارایه طرحی به منظور رفع فیلترینگ خبر داد.
یازدهم مهرماه اما معاون فرهنگی، اجتماعی و امور محتوایی مرکز فضای مجازی کشور با اشاره به تصویب سند راهبردی فضای مجازی گفت: این سند چشم‌انداز است که در سال ۱۴۱۰ باید در فضای مجازی در چه نقطه‌ای قرار بگیریم و برای همین ۳۹ کلان و نظام اقدام تعریف شده است تا زیست بوم تغییر کند.
بیست و هشتم مهرماه اما بار دیگر خبری از مجلس در خصوص ساماندهی فضای مجازی منتشر شد. در این مقطع اعلام شد بررسی پیش نویس طرح نظام بخشی فضای مجازی در دستور کار روز دوشنبه ۳۰ مهرماه کمیته هنر، رسانه و فضای مجازی کمیسیون فرهنگی مجلس و به ریاست حمید رسایی قرار گرفت.
اگرچه در نهایت خبری از سرنوشت و جزییات طرح ها و مصوبات فوق نشد.
- ۴ مهر: تصویب اساسنامه صندوق توسعه فیبر نوری
روز چهارم مهرماه وزیر ارتباطات خبر از تصویب اساسنامه و تاسیس صندوق توسعه فیبر نوری (ذیل وزارت ارتباطات) در دولت داد.
به گفته وی با تشکیل این صندوق و حمایت‌های مالی دولت در قالب مصوبات کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات، روند توسعه ارتباطات ثابت مبتنی بر فیبر نوری در کشور تسریع می‌شود.
اگرچه تا پایان سال جاری خبری از نحوه اقدام و خروجی این صندوق نشد.
- ۶ مهر: ترور سیدحسن نصرالله
ششم مهرماه در حالیکه هنوز مباحث پیرامون حمله تروریستی از طریق پیجرها به اعضای حزب‌الله مطرح بود، سید حسن نصرالله دبیرکل وقت حزب‌الله لبنان و چند تن از همراهان او در حمله هوایی به شهادت رسیدند.
همزمان با انتشار بیانیه حزب‌الله لبنان و اعلام خبر شهادت «سید حسن نصرالله» نام این رهبر سیاسی مذهبی در رتبه اول جست‌وجوی گوگل و تولید محتوای کاربران اینترنت قرار گرفت.
- ۱۰ مهر: دستور پزشکیان برای فیلترشکن‌های پولی
در حالیکه اظهارات پیرامون رفع فیلترینگ‌ها اوج گرفته بود، دهم مهرماه چشم‌های زیادی به برگزاری نخستین جلسه شورای عالی فضای مجازی در دولت چهاردهم دوخته شده بود تا اخباری از رفع فیلترینگ‌ها شنیده شود. در این جلسه اما رییس جمهور و رییس شورای عالی فضای مجازی «با اشاره به موضوع فروش فیلترشکن توسط عده‌ای سودجو، با بیان اینکه برخی با فیلترشکن فروشی پول‌های میلیاردی کسب می‌کنند که این برای کشورمان خوب نیست، دستور داد تا این مسئله حتماً به شکل دقیق و جدی مورد رسیدگی قرار گرفته و تصمیم مقتضی در این مورد و به طور کلی زمینه‌های رواج چنین کسب و کاری اتخاذ شود.»
اگرچه پدیده فروش فیلترشکن که از دولت دوازدهم آغاز شد و به دولت سیزدهم و دولت فعلی نیز کشیده شد، در نهایت به سرانجام روشنی نرسیده است و بعد از اوج‌گیری دوباره مباحث پیرامون آن، در ماه‌های پایانی سال بار دیگر به سکوت و فراموشی سپرده شد و خبری از نتیجه دستور مذکور نشد.
البته چند روز بعد هاشمی وزیر ارتباطات در خصوص آنچه در جلسه شورای عالی فضای مجازی گذشت، گفت: «رییس‌جمهور دستور داد که علاوه بر فیلترینگ، وضعیت فیلترشکن‌هایی که موجب ایجاد آلودگی شبکه ملی اطلاعات شده‌اند نیز مورد بررسی و پایش قرار گیرد.»
- ۲۳ مهر: ایجاد تیم راستی‌آزمایی بسته‌های اینترنتی
بیست و سوم مهرماه رسانه‌ها گزارش دادند به دنبال اعلام کاربران مبنی بر اتمام زودتر از موعد بسته‌های اینترنتی، وزیر ارتباطات به تیم جدیدی که در سازمان تنظیم مقررات ارتباطات رادیویی مستقر شده، ماموریت داده تا به بررسی میزان مصرف اینترنت کاربران و واقعی بودن آن بپردازند.
پنج روز بعد اما سرپرست معاونت امور پُستی، ارتباطی و فناوری اطلاعات سازمان تنظیم مقررات درباره وضعیت بررسی واقعی بودن بسته‌های اینترنت، گفت: این بررسی در حال انجام است و تاکنون نتایج حاصله تخلفی از سوی اپراتورها را نشان نداده است؛ هرچند اگر در هر مرحله تخلفی مشاهده کنیم با اپراتور برخورد خواهیم کرد.
- ۲۹ مهر: ۱۸ سالگی ایرانسل
۲۹ مهرماه سال ۱۳۸۵ مصادف با تاسیس دومین اپراتور شبکه موبایل کشور یعنی ایرانسل است که به رقابتی شدن این بازار و انتفاع مشترکان ارتباطات منتهی شد. در سال جاری ایرانسل هجدهمین سال تاسیس خود را پشت سر گذاشت.
اگرچه بیژن عباسی آرند مدیرعامل سابق ایرانسل در نشست خبری به مناسبت تولد ۱۸ سالگی این اپراتور، برای نخستین بار اظهارات مهمی در خصوص میزان خسارات ایرانسل از فیلترینگ داشت و گفت: «از ابتدای اعمال فیلترینگ گسترده بر شبکه‌های اجتماعی در نیمه دوم سال ۱۴۰۱ تاکنون، درآمد ایرانسل تا حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان کاهش پیدا کرد.»
این اظهارات مبنایی برای برآورد خسارات سایر اپراتورهای ارتباطی از فیلترینگ شد.
و در نهایت از دیگر اخبار و رویدادهای مهم مهرماه سال جاری می‌توان به تکذیب پیامک جمع‌آوری آذوقه خطاب به مردم از سوی سازمان پدافند غیرعامل، آزادی جولیان آسانژ بنیانگذار ویکی‌لیکس، ضرب‌الاجل ۳ هفته‌ای عارف برای تدوین سند امنیت سایبری (که البته خبری از نتیجه آن نشد) و همچنین حذف کروکی‌های کاغذی از ۲۹مهرماه اشاره کرد.
- آبان‌ماه: زنگ خطر پلتفورم‌های فروش طلا
آبان‌ماه حوزه فاوا چندان کم خبر نبود. به موازات جدال‌های فیلترینگی و معرفی فروشندگان فیلترشکن به عنوان موانع رفع فیلترینگ، دولت و رییس جمهور نیز به دنبال فشار و برخورد با عاملان فروش فیلترشکن بودند.
اختلال در یک سامانه و دو بانک، بار دیگر نگرانی از بازگشت حملات هکری سال قبل را زنده کرد. دولت ممنوعیت واردات گوشی آیفون را لغو کرد. پلتفورم‌های فروش آنلاین طلا که تا پایان سال نیز تبعات و حواشی خاص خود را ایجاد کرده‌اند، نخستین بار در این ماه مورد هشدار قرار گرفتند. قطع مکرر برق نیز اختلال در ارتباطات و سامانه‌ها را تشدید کرد و همچنین زمزمه تحریم و بی‌مجوز بودن صرافی‌های آنلاین در کشور هم بار دیگر به سوژه روز تبدیل شد.
- ۱ آبان: لغو موقت درگاه دیجی‌کالا
صبح روز سه‌شنبه یکم آبان‌ماه، برخی رسانه‌ها و فعالان شبکه‌های اجتماعی نسبت به توقف چند ساعته کار دیجی‌کالا به انتشار اخبار و پیام‌هایی پرداختند و اعتراضاتی هماهنگ شکل گرفت.
این موضوع اما با واکنش رییس سابق مرکز توسعه تجارت الکترونیکی مواجه و اصل ماجرا روشن شد. در آن مقطع کلاهدوزان اعلام کرد: «ما بر اساس دستور ستاد مبارزه با قاچاق کالا به این شرکت اعلام کردیم که محصولات قاچاق را از فروشگاه خود حذف کنند و به دلیل بزرگ بودن و گسترده بودن زیر مجموعه این فروشگاه به آنها مهلت چند ماهه دادیم. اینکه ادعا می‌کنند بدون اطلاع قبلی اینکار را کردیم بی مهری است. صورتجلسات و مکاتباتی که در این ۴ ماه با این مجموعه داشتیم موجود است، اما متاسفانه علی رغم این جلسات و مکاتبات باز هم اقدام به فروش کالای قاچاق کردند در نهایت ما تصمیم گرفتیم که اینماد آنها را از امروز صبح تعلیق کنیم.»
اگرچه وی همچنین گفت بر اساس تعهدی که مدیران دیجی‌کالا دادند، مجددا اینماد و درگاه پرداخت اینترنتی آنها فعال شد.
- ۲ آبان: ارسال گزارش وضعیت اینترنت به سران قوا
در دومین روز از آبان‌ماه وزیر ارتباطات که به شدت زیر فشار و در حال پیگیری وضعیت رفع فیلترینگ بود خبر از ارسال گزارش وضعیت اینترنت به شورای سران قوا از سوی این وزارتخانه داد.
هاشمی در آن مقطع گفته بود: «گزارش وضعیت اینترنت در قالب گزارشی به شورای سران ارایه شده و نگاه ما براساس واقعیت‌هایی است که وجود دارد. وضعیت موجود به صلاح نیست و دولت با جدیت موضوع رفع فیلترینگ را دنبال می‌کند. جمع‌بندی هم این بوده که ادامه وضعیت موجود به مصلحت نیست و باید به سمتی برویم که بازگشایی اتفاق بیفتد.»
- ۸ آبان: هشدار فروش اینترنتی طلا
هشتم آبان‌ماه بود که رییس اتاق اصناف تهران هشدار داد، طلا و سایرکالاها در فضای مجازی نباید توسط افرادی که مجوز ندارند وحتی قابل شناسایی نیز نیستند، توزیع شود.
پیشتر در مردادماه سال جاری مرکز توسعه تجارت الکترونیکی وزارت صمت سامانه هوشمند معاملات و انبارداری فلزات گرانبها را برای انجام نظارت‌های بیشتر در فضای مجازی ایجاد کرده بود. اما متعاقبا انبوهی از پلتفورم‌های اینترنتی ایجاد شدند که بی‌توجه به این سامانه و اخذ مجوز فعالیت خود را آغاز کردند.
اتفاقی که در ماه‌های بعد به شکل یک سونامی تقریبا تمام فضای تبلیغاتی شبکه‌های مختلف صدا و سیما، رسانه‌ها، بیلبوردهای شهری و فضای مجازی را اشغال کرد.
اگرچه در آن مقطع معدود رسانه‌هایی که مورد خریداری قرار نگرفته بودند، نسبت به ظهور مالباختگان و پرونده‌های کثیرالشاکی، مشابه آنچه در خصوص پرونده سکه ثامن رخ داد، هشدار دادند. هشداری که البته مورد توجه نهادهای متولی و نظارتی قرار نگرفت.
کمی بعد اما کلاهدوزان رییس سابق مرکز توسعه تجارت الکترونیکی پرده از خطر بزرگی برداشت: «خالی‌فروشی طلا» که در ادامه این گزارش اما جزییات این هشدار مورد بررسی بیشتر قرار خواهد گرفت. اتفاقی که برخی گمانه‌زنی‌ها حکایت از علت خروج کلاهدوزان از این مرکز وابسته به وزارت صمت دارد.
- ۹ آبان: رفع ممنوعیت آیفون
نیمه دوم سال ۱۴۰۱ بود که واردات گوشی‌های آیفون به کشور ممنوع شده بود. با آغاز بکار دولت چهاردهم اما زمزمه‌های رفع این ممنوعیت بار دیگر زنده شد.
در نهایت نهم آبان‌ماه سال جاری وزیر ارتباطات با انتشار یک توییت نوشت: «رفع ممنوعیت واردات آیفون امروز (۹آبان) با مصوبه‌ای از سوی هیئت دولت و همراهی معاون حقوقی رییس جمهور و وزیر صمت حاصل شد، آیین‌نامه مرتبط با واردات آیفون در کوتاه‌ترین زمان اعلام خواهد شد.»
اگرچه کمی بعد اظهارات متناقض برخی مسوولان دولت نسبت به تعرفه واردات گوشی آیفون حاشیه ساز شد. در ماه‌های بعد از این مصوبه نیز بلاتکلیفی گوشی‌های وارد شده قبل از این مصوبه محل بحث و حاشیه شد که این موضوع نیز دهم اسفندماه با یک مصوبه دیگر رفع و شرایط فعال‌سازی این گوشی‌ها اعلام شد.
- ۲۰ آبان اختلال در بانک ملت و بلوبانک
از نوزدهم آبان‌ماه سلسله اختلال در سامانه‌های بانک ملت آغاز شدند. این اختلال به نقص و اشکال در پرداخت پمپ بنزین‌ها منجر شد.
در حالیکه سابقه حملات هکری به پمپ‌بنزین‌ها که در گذشته رخ داده بود، اختلال مذکور بار دیگر احتمال هک‌ها را تقویت کرد. اگرچه در همان زمان مدیرعامل شرکت پخش فرآورده‌های نفتی علت را ناشی از سامانه پرداخت بانک ملت اعلام کرد.
۷ روز بعد معاون جدید فناوری بانک مرکزی اختلال بانک ملت را هک ندانست و گفت: در یکی دوماه گذشته هیچ هکی در سامانه‌های بانکی نداشتیم.
با این حال سی‌ام آبان‌ماه بار دیگر رسانه‌ها خبر از بازگشت اختلال در سامانه‌های بانک ملت دادند. بانک ملت اما علت این اختلال را به روزرسانی همراه‌بانک خود اعلام کرد و متعاقبا نیز مدیر فناوری اطلاعات این بانک تغییر کرد.
مقارن با همین موضوع و روز نوزدهم آبان‌ماه یک گروه هکری مدعی شد بلوبانک را هک کرده است. آنها برای اثبات ادعای خود، به شکل نمونه داده‌های منتسب به ۲۵ هزار نفر را منتشر کردند.
اگرچه فردای آن روز روابط عمومی بلوبانک با انتشار بیانیه‌ای این هک را تکذیب کرد و گفت: «تیم امنیت بلوبانک از همان دقایق ابتدایی، بررسی‌های خود را آغاز کرد که نتایج این بررسی‌ها نشان می‌دهد که اطلاعات مشتریان و حساب‌های بلو در امنیت کامل قرار دارند و هک نشده‌اند.»
در همین ایام یعنی از بیستم تا بیست و هفتم آبان‌ماه سامانه جامع تجارت نیز با اختلال‌های پی‌درپی مواجه شده بودند که اگرچه علت دقیق این اختلال اعلام نشد، اما مشکل در این سامانه نیز متعاقبا رفع شد.
- ۲۲ آبان: دستور تشکیل کمیته رفع فیلترینگ
همزمان با نزدیکی به دومین جلسه شورای عالی فضای مجازی در دولت چهاردهم برخی از رسانه‌های سیاسی و حامی دولت مدعی شدند که در این جلسه مساله رفع فیلترینگ‌ها در دستور کار خواهد بود. موضوعی که البته صحت نداشت و در دومین جلسه شورای عالی فضای مجازی در دولت چهاردهم که بیست و دوم آبان‌ماه برگزار شد، رییس جمهور به دبیر شورای‌عالی فضای مجازی دستور داد با تشکیل کارگروهی، به فوریت ابعاد مختلف فیلترینگ را بررسی و نتیجه نهایی را برای تصمیم‌گیری در جلسه آتی شورا ارایه کند.
اگرچه فردای آن روز پزشکیان در جلسه هیات دولت بار دیگر به نقد فروش فیلترشکن در کشور پرداخت با بیان اینکه فیلترینگ قرار بود مشکلی را از کشور حل کند، گفت: اما علاوه بر بدترکردن شرایط، موجب ایجاد رانت‌خواری در فروش فیلترشکن و ایجاد نارضایتی برای مردم نیز شده است.
وی افزود: طرح دولت برای رفع فیلترینگ به معنای رها کردن فضای مجازی نیست، بلکه موجب توسعه و تقویت حکمرانی و استفاده بهینه مردم از آن خواهد شد.
و در نهایت اینکه آبان‌ماه با اخباری همچون قول وزیر ارتباطات به اعضای کمیسیون عمران مجلس برای بهبود کیفیت و سرعت اینترنت، تکمیل ترکیب شورای ملی راهبری هوش مصنوعی، پرتاب موفق ماهواره‌های هدهد و کوثر، تجمع موافقان فیلترینگ در مقابل مرکز ملی فضای مجازی و اخباری مبنی بر تحریم صرافی‌های رمزارز ایرانی به پایان رسید.
- آذر ماه: رقابت بر سر تولی‌گری رمزارزها
اما حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات در آذرماه سال جاری با اخباری نظیر قطع مکرر برق و اینترنت، تعطیلی‌ها و اختلال در شبکه شاد، اخطار درباره ظهور پدیده خالی‌فروشی اینترنتی طلا، پیگیری برای خروجی کمیته بررسی رفع فیلترینگ و همچنین رقابت نهادهای مختلف بر سر تولی‌گری موضوع سال‌ها رها و معطل مانده رمزارزها، معامله‌گران و صرافی‌های رمرزارز همراه بود.
- ۳ آذر: ابلاغ ترکیب و اختیارات کارگروه «اقتصاد دیجیتال»
کارگروه موسوم به اقتصاد دیجیتال، نخستین بار در اوایل کار دولت شهید رییسی تشکیل شد تا با توجه به تنوع مسایل این عرصه، ظهور چالش‌ها و همچنین چابک بودن ساختار این کمیته به ریاست وزیر ارتباطات و تفویض اختیارات هیات دولت، امکان رسیدگی سریع‌تر به موضوعات عرصه اقتصاد دیجیتال را داشته باشد.
در همین رابطه سوم آذرماه اعلام شد که ترکیب و اختیارات کارگروه «اقتصاد دیجیتال» که پیشتر در دولت چهاردهم به تصویب رسیده بود برای اجرا ابلاغ شد.
- ۵ آذر: آغاز تقابل بر سر تولی‌گری رمزارزها
پنجم آذرماه بود که رییس کل بانک مرکزی در یازدهمین همایش سالانه بانکداری نوین، وعده قدیمی بانک مرکزی در سال‌های قبل را تکرار و اعلام کرد، قوانین رمز پول به زودی در هیئت عالی بانک مرکزی تصویب می‌شود.
دو روز بعد معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی اعلام کرد: در حال حاضر به دلیل اینکه هیچ نظارت خاصی روی صرافی‌های رمزارزی وجود ندارد، ما امنیت این صرافی‌ها را نه تأیید و نه رد می‌کنیم.
این اظهارات که پس از سال‌ها بلاتکلیفی و بی‌قانونی معاملات و صرافی‌های رمزارز انجام می‌شد، نقطه شروع تحرکات در نهادهای دیگر شد.
همزمان اما عضو هیات‌رییسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز اعلام کرد، مجلس به دنبال قانون‌گذاری در حوزه ارزهای دیجیتال است.
دهم آذرماه مرکز ملی فضای مجازی نیز اعلام کرد در نشستی با معاونت علمی رییس جمهوری، پیش‌نویس سند ساماندهی رمزارزها در کمیسیون عالی تنظیم مقررات فضای مجازی کشور بررسی شد.
هفدهم آذرماه اما همتی وزیر سابق اقتصاد که البته دوازدهم اسفندماه با استیضاح مجلس برکنار شد، اعلام کرد، دستورالعمل رمزارزها در هیات عالی بانک مرکزی طی سه روز گذشته تهیه شد و به زودی ابلاغ می‌شود.
در نهایت اما تا فصل زمستان خبری از دستورالعمل مصوب هیات عالی بانک مرکزی نشد که در ادامه به آن پرداخته می‌شود.
- ۹ آذر: ممنوعیت خالی‌فروشی اینترنتی طلا
مساله عرضه و ظهور قارچ‌گونه پلتفورم‌های فروش اینترنتی که تبلیغات آنها کشور را فرا گرفته بود در نهم آذرماه و با انتشار توییتی از سوی کلاهدوزان رییس سابق مرکز توسعه تجارت الکترونیکی وزارت صمت با یک پدیده و مصوبه جدید همراه شد.
کلاهدوزان نوشته بود: «دغدغه‌هایی که اخیر در مورد فروش طلا آنلاین مطرح شد؛ مهمترین ریسک در فروش طلا، خالی‌فروشی است. یعنی کسب و کار پول را از مشتری دریافت می‌کند ولی طلا را در اختیار ندارد. بر اساس نامه اخیر بانک مرکزی که مورد حمایت مرکز تتا هم هست، طلای فروخته شده باید موجود و در بانک ذخیره شود.»
این موضوع که تا روزهای اخیر نیز انبوهی از مقامات و دستگاه‌های مختلف کشور را به تکاپو وادار کرده و کماکان نیز ادامه دارد، تا جایی پیش رفت که در پانزدهم بهمن‌ماه رییس پلیس امنیت اقتصادی فراجا از انتقال ۱.۵ میلیون تن طلای خریداری شده توسط مردم از سکوهای اینترنتی فروش طلا به بانک‌ها خبر داد و گفت: خالی فروشی معادل اخلال در نظام اقتصادی است و با آن برخورد می‌شود.
اگرچه کماکان اخباری مبنی بر فعالیت پلتفورم‌های بدون مجوز پابرجاست و خریداران باید نسبت به خطرات مالباختگی آگاه باشند.
- ۱۶ آذر: پرتاب موفق ماهواره‌های فخر ۱ و سامان
و در نهایت اینکه روز شانزدهم آذرماه نیز اعلام شد، ماهواره مخابراتی «فخر ۱» به سفارش ارتش و با مشارکت دانشگاه صنعتی مالک اشتر طراحی و ساخته شده به همراه بلوک انتقال مداری «سامان ۱» توسط ماهواره‌بر سیمرغ در مدار قرار گرفت.
- دیماه: رفع فیلترینگ واتس‌اپ و گوگل‌پلی
دیماه سال جاری حوزه فاوا کم خبر نبود. در این ماه بار دیگر مصائب نسخه الکترونیکی برای مردم، فشار به وزیر ارتباطات برای معرفی فروشندگان فیلترشکن، تداوم قطعی در سامانه جامع تجارت، تلاش نهادهای قضایی، پلیس و … برای مهار معضل فروش بی‌ضابطه اینترنتی طلا و بازگشت اختلال به GPSها در تهران به رغم وعده پیگیری وزارت ارتباطات و معاونت علمی از جمله اخبار مورد توجه رسانه‌ها بود.
در کنار این اخبار اما موضوعات مهم دیگری همچون رفع فیلترینگ واتس‌اپ و گوگل‌پلی نیز رخ داد که تا مدتی فشارها را از دولت و وزارت ارتباطات کاست.
- ۳ دی: دعوای تکراری علاءالدین و شهرداری
پاساژ علاءالدین که یکی از مراکز شناخته شده فروش موبایل در کشور است، سال‌های طولانی است که درگیری‌های متعددی با شهرداران تهران داشته و دارد.
در ادامه سریال بی‌نتیجه جدال این پاساژ با شهرداری، سوم دیماه سال جاری شهرداری منطقه ۱۱ اعلام کرد: به دلیل عدم توجه مالک پاساژ علاالدین به اخطارهای مکرر در راستای حفظ جان مردم و حقوق شهروندی شب گذشته چندین سازه نیوجرسی روبروی ورودی این پاساژ قرار گرفت و از تردد به داخل ممانعت شده است.
دو هفته بعد شهردار منطقه ۱۱ مجددا با بیان اینکه پاساژ علاالدین پایان کار ندارد و از لحاظ ایمنی خطرناک است، در خصوص تردد شهروندان به این پاساژ هشدار داد.
در نهایت نیز همچون موارد مشابه دیگر، فعالیت پاساژ علاءالدین ادامه دارد و مشخص نشد ایمن‌سازی مورد نظر شهرداری و پرونده‌های انبوه و باز متعدد شکایات علیه این پاساژ در قوه قضاییه به چه سرانجامی رسید.
- ۴ دی: رای مثبت به رفع فیلتر واتس‌اپ و گوگل‌پلی
سرانجام روز چهارم دیماه و در سومین جلسه شورای عالی فضای مجازی به ریاست پزشکیان و با حضور سران قوا و اعضای این شورا، رفع فیلترینگ واتس‌اپ و گوگل‌پلی به تصویب رسید.
بعد از این اقدام اما برخی ائمه جمعه در سراسر کشور انتقاداتی نسبت به مصوبه مذکور مطرح کردند. با این حال مسعود پزشکیان چند روز بعد اعلام کرد رفع فیلترینگ به تدریج شامل سایر سکوها نیز خواهد شد. همچنین هاشمی وزیر ارتباطات نیز گفت، رفع کامل فیلترینگ در دستور کار است.
اگرچه در روزهای پایانی سال بار دیگر اخبار نادرستی از رفع فیلترینگ تلگرام و یوتیوب به عنوان عیدی دولت نیز مطرح شد و بار دیگر برخی از رسانه‌ها و فعالان سیاسی خواستار تداوم رفع فیلترینگ‌ها شدند.
- ۵ دی: آغاز حواشی ساماندهی رمزارزها
همانطور که ذکر شد اوایل آذرماه بود که بحث ساماندهی و تولی‌گری رمزارزها میان مرکز ملی فضای مجازی، مجلس و بانک مرکزی بالا گرفت و به نتیجه مشخصی نرسید.
این موضوع اما بار دیگر در دیماه داغ شد. پنجم دیماه مرکز ملی فضای مجازی اعلام کرد: جزئیات سند ساماندهی رمزارزها در کمیسیون عالی تنظیم مقررات فضای مجازی کشور بررسی و اهداف و سیاست‌های این سند به تصویب رسید.
هجدهم دیماه اما بانک مرکزی اعلام کرد: در راستای اجرای مصوبه اخیر جلسه سران سه قوه جهت ساماندهی و نظارت بر بازار رمزارز (رمزپول) و طبق قانون بانک مرکزی، بخشنامه ساماندهی رمزارزها ابلاغ شد.
بیست و سوم دیماه هم خبر رسید که نهادهای متولی رمزارزها تعیین شدند و مصوبه شورای عالی فضای مجازی درخصوص نظام نامه رمزارز اعم از ایجاد رمزارز ملی و ساماندهی کاربری رمزارزهای جهان روا توسط دبیر شورای عالی و رییس مرکز ملی فضای مجازی ابلاغ شد.
اما بعد از مصوبه روز هجدهم بانک مرکزی، شاپرک نیز به عنوان نهاد وابسته به بانک مرکزی فراخوانی برای ساماندهی فعالان رمزارز داد که در آن مهلت ارایه مستندات و اطلاعات متقاضیان فعالیت در این عرصه تا پایان دیماه اعلام شد، که اطلاعی از خروجی این فراخوان در دست نیست.
اگرچه ماجرای تولی‌گری رمزارزها کماکان ادامه یافت تا آنکه در پانزدهم بهمن‌ماه سال جاری رییس جمهوری در نامه‌ای خطاب به رییس کل بانک مرکزی نوشت: « بانک مرکزی، متولی انحصاری ساماندهی بازار رمزپول (رمزارز) است.»
اما مقوله رمزارزها و صرافی‌های این عرصه در دیماه همچنان خبرساز شدند.
- ۸ دی: انسداد صرافی‌های رمزارز
هشتم دیماه خبر رسید که درگاه پرداخت و زمینه فعالیت برخی صرافی‌های رمزارز از سوی بانک مرکزی مسدود شده است. در آن مقطع برخی رسانه‌ها اعلام کردند، عملیات غیرشفاف و تخلفات مرتبط با سفته‌بازی و پولشویی علت مسدودی صرافی‌های رمزارز بوده است.
بیست و چهارم دیماه اما مدیر اداره مجوزهای بانک مرکزی درباره اینکه آیا این بانک به صرافی‌های رمزارز مجوز می‌دهد گفت: خیر؛ صرافی‌های رمزارز در قالب تحت نظارت بانک مرکزی نیستند.
از آن مقطع تا زمان تنظیم این گزارش اما شاهد یک سکوت خبری در این خصوص هستیم.
لازم به ذکر است بنا بر اظهارات معاون دادستان کل کشور، پدیده رمزارزها با جهش فوق‌العاده؛ در صدر جرایم کثیرالشاکی ایران هستند.
و در نهایت اینکه تایید اساسنامه صندوق توسعه شبکه تار (فیبر) نوری از سوی شورای نگهبان و تغییر مدیر عامل ایرانسل در آخرین روز دیماه از دیگر رویدادهای مهم این ماه به شمار می‌رود و به این ترتیب بیژن عباسی‌آرند مدیرعامل قبلی ایرانسل که از ابتدای اسفند ۱۳۹۷، این سمت را بر عهده داشت، جای خود را به علیرضا رفیعی داد.
- بهمن‌ماه: لغو مجوز پلتفورم‌های فروش طلا
در بهمن‌ماه سیل هشدارها از رشد قارچ‌گونه پلتفورم‌های فروش طلا و تبلیغات سنگین پیرامون این پدیده در بیلبوردهای شهری و شبکه‌های صدا و سیما، به بالاترین حد خود رسید و واکنش و ورود گسترده انبوهی از دستگاه‌های کشور را به دنبال داشت. اگرچه حواشی و فشارها برای مساله ساماندهی فعالان حوزه رمزارز نیز بار دیگر و با صدور یک نامه از سوی رییس جمهور نیز ادامه یافت.
- ۱ بهمن: سونامی انتقادات از پلتفورم‌های طلا
همانطور که ذکر شد از نخستین روز بهمن‌ماه شاهد اوج‌گیری بی‌سابقه انتقادات، هشدارها و نگرانی‌ها در خصوص معضلات ناشی از عرضه بی‌ضابطه طلای آب‌شده از سوی پلتفورم‌های بی‌مجوز و دارای مجوز، بودیم که تا اسفندماه نیز تداوم یافت.
در این ماه نهادها، متولیان و همچنین نمایندگان زیادی در مجلس خواستار تعجیل در رسیدگی به این موضوع شدند و در همین رابطه یک عضو کمیسیون اقتصادی مجلس ضمن انتقاد به تبلیغات سایت‌ها و پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا در صدا و سیما این تبلیغات را عامل اخلال در نظام اقتصادی کشور دانست.
چهاردهم بهمن‌ماه معاون مرکز بهبود محیط کسب‌وکار وزارت اقتصاد گفت: با توجه به مشکلات مربوط به پلتفرم‌های خریدوفروش آنلاین طلا، هیأت مقررات‌زدایی تصمیم به توقف صدور این مجوز گرفت.
در این ماه همچنین شاهد مکاتبات و نامه‌نگاری‌های زیادی میان دستگاه‌های مختلف در این خصوص بودیم. همتی وزیر سابق اقتصاد، در نامه‌ای وزارت صمت را مسوول ساماندهی این بخش دانست.
در این نامه آمده بود: وزارت صمت مکلف شده با رعایت تشریفات قانونی و اخذ نظرات تمامی بازیگران و ذی‌نفعان این حوزه، ظرف مدت ۵۰ روز دستورالعمل صدور مجوز سامانه معاملات آنلاین طلای آب شده و مصنوعات طلا و جواهر» را تدوین و برای تصویب در هیأت مقررات زدایی و بهبود محیط کسب و کار به دبیرخانه هیأت ارسال کند.
در نهایت نیز همچنان اطلاعی از خروجی این مکاتبه در دست نیست.
- ۱۵ بهمن: رمزارزها و نامه پزشکیان به بانک مرکزی
همانطور که ذکر شد مساله ساماندهی معاملات، صرافی‌ها و فعالان حوزه رمزارزها کماکان ادامه داشت و برخی نمایندگان مجلس خواستار رسیدگی به این مقوله سال‌ها رهامانده از سوی بانک مرکزی بودند.
اگرچه در این مدت نهادی رسما مدعی تولی‌گری نشده بود اما در پانزدهم بهمن مسعود پزشکیان رییس جمهوری در نامه‌ای خطاب به رییس کل بانک مرکزی نوشت: بانک مرکزی تنها مرجع و متولی انحصاری ساماندهی بازار رمزارز است.
در این نامه آمده بود: «به استناد اجزاء ۱۳ و ۱۴ بند الف و تبصره ۱ ماده ۴ و مفاد مقرر در ماده ۵۹ قانون بانک مرکزی جمهوری اسلامی‌ایران، مصوب ۳۰ خرداد ۱۴۰۲ مجلس شورای اسلامی، بانک مرکزی، متولی انحصاری ساماندهی بازار رمزپول (رمزارز) و تعیین موارد مجاز نگهداری و مبادله آن و همچنین تنها مرجع مجوزدهی، تنظیم‌گری، نظارت و ابلاغ دستورالعمل مورد نیاز این حوزه – اعم از رمزپول (رمزارز)های جهان‌روا و پایه‌ثابت – بوده، تمامی‌اشخاص حقیقی و حقوقی فعال و کسب و کارهای عرصه رمزپول (رمزارز) ها، اشخاص تحت نظارت بانک مرکزی محسوب می‌شوند و تاسیس و فعالیت آنها منوط به اخذ مجوز از این بانک می‌باشد.
بانک مرکزی به تمام داده‌ها و آمار و اطلاعات و اسناد نهادهای فعال در عرصه رمزپول (رمزارز)ها دسترسی مستقیم و دست اول خواهد داشت.»
- ۲۳ بهمن: تشکیل کمیته تسهیل اقتصاد دیجیتال
همانطور که پیشتر ذکر شد، کمیته اقتصاد دیجیتال با تفویض اختیارات دولت، نخستین بار در دولت شهید رییسی تشکیل شد و در دولت چهاردهم نیز حکم جدیدی برای ادامه فعالیت این کمیته صادر شد که سرانجام در ۱۴ اسفندماه نخستین جلسه این کمیته به ریاست وزیر ارتباطات برگزار شد.
اما بیست و سوم بهمن‌ماه و در چهارمین جلسه شورای‌عالی فضای مجازی در دولت چهاردهم، تشکیل کمیته تسهیل اقتصاد دیجیتال در مرکز ملی فضای مجازی به تصویب رسید و رییس جمهور دستور داد که این کمیته در اسرع وقت آیین‌نامه اجرایی نحوه فعالیت خود را تهیه و جهت تصویب، به جلسه آتی شورای‌عالی فضای مجازی ارایه کند.
بر این اساس هنوز مشخص نیست که چارچوب فعالیت های کمیته تسهیل اقتصاد دیجیتال مرکز ملی فضای مجازی چه تفاوت‌هایی با شرح خدمات و فعالیت کمیته اقتصاد دیجیتال زیر نظر وزارت ارتباطات دارد.
- ۲۹ بهمن: ورود وزارت ارتباطات به رفع ناترازی انرژی
همزمان با اختلال‌ها و قطع برق و گاز در ماه‌های گذشته، هاشمی وزیر ارتباطات در زمان‌های مختلف خبر از برنامه، توانایی و آمادگی این وزارتخانه برای ورود به بحران رفع ناترازی‌ها به عنوان یکی از اولویت‌های وزارت ارتباطات می‌داد.
به همین منظور در بیست و نهم بهمن‌ماه اعلام شد در راستای اجرایی کردن پیشنهادات وزارت ارتباطات در زمینه رفع ناترازی‌های حوزه انرژی و عادلانه‌سازی توزیع یارانه‌ها، تفاهم‌نامه همکاری میان سازمان فناوری اطلاعات ایران و شرکت ملی گاز امضا شد.
به این ترتیب در سال آینده باید منتظر خروجی و برنامه‌های عملیاتی وزارت ارتباطات در خصوص رفع بحران ناترازی‌ها ماند، چراکه بنا به گفته وزیر ارتباطات، این موضوع به یکی از اولویت‌ها و ماموریت‌های جدید این وزارتخانه تبدیل شده است.
و در نهایت بهمن‌ماه سال جاری نیز با اخباری همچون انتصاب دبیر جدید شورای اجرایی فناوری اطلاعات، ارسال سند ارتقای سواد مجازی به مرکز ملی فضای مجازی و طرح معاون اول رییس جمهوری برای ایجاد شورای عالی دفاع سایبری به پایان رسید.
- اسفندماه: نارضایتی ۷۸ درصدی از سرعت اینترنت
سی و یکم مرداد ماه بود که کابینه مسعود پزشکیان به طور کامل از مجلس رای اعتماد گرفتند. از آن زمان ۷ ماه از آغاز بکار دولت می‌گذرد و وزارتخانه‌ها مدت‌هاست که از فاز استقرار و انتصاب مدیران گذشته و وارد فاز اجرای طرح‌ها و برنامه‌های‌شان شده‌اند.
وزارت ارتباطات در اوایل کار خود و البته به نادرستی مورد هجمه رسانه‌ها و فعالان سیاسی از بابت رفع فیلترینگ قرار داشت، اما آشنایان با حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، به خوبی می‌دانند که فیلترینگ در حوزه اختیارات وزارت ارتباطات نبوده و این وزارتخانه با مسایل به مراتب مهم‌تری مواجه است.
اگرچه فعالان و رسانه‌های تخصصی حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات تا پایان سال جاری نقد جدی به برنامه‌ها و عملکرد وزارت ارتباطات نداشته‌اند، اما مشکلات سرعت و کیفیت اینترنت و توسعه زیرساخت‌های ارتباطی پرسرعت کماکان بزرگترین مساله این وزارتخانه است و قطعا سال آینده مطالبات از این وزارتخانه سمت و سوی جدی‌تری خواهد گرفت.
با این تفاسیر در ماه پایانی سال با استناد به فصلنامه آماری سازمان رگولاتوری وزارت ارتباطات، گزارش‌هایی مبنی بر تداوم افت سرمایه‌گذاری در صنعت ICT منتشر شد. بر اساس آمار در سال ۱۳۹۶ به تنهایی سه اپراتور همراه اول، ایرانسل و رایتل مجموعاً ۱.۳ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرده بودند.
این رقم در سال ۱۴۰۱ به ۵۸۰ میلیون دلار کاهش یافت و در سال ۱۴۰۲، مجموع سرمایه‌گذاری در تمامی بخش‌های صنعت ICT کشور و نه صرفا اپراتورها، به ۶۴۷ میلیون دلار رسیده است که در این خصوص رشد بی‌سابقه نرخ ارز در سال جاری نیز آثار منفی خود بر حجم سرمایه‌گذاری‌ها را خواهد داشت. این تغییرات، به‌ویژه در عرصه سرمایه‌گذاری و بر خلاف رویه‌های جهانی، نمایانگر چالش‌های جدی پیش‌روی اقتصاد دیجیتال در ایران هستند.
- ۳ اسفند: سند نظام اقتصادی دیجیتال آماده تصویب و ابلاغ
سوم اسفندماه بود که رییس سازمان فناوری اطلاعات وزارت ارتباطات از آماده سازی سند «نظام اقتصاد دیجیتال» با کسب نظر بخش خصوصی خبر داد و گفت: این سند به زودی در کارگروه اقتصاد دیجیتال مطرح و پس از تصویب، ابلاغ خواهد شد.
اگرچه جزییات زیادی از محتوای این سند که البته چهاردهم اسفندماه در نخستین جلسه کارگروه ویژه اقتصاد دیجیتال در دولت چهاردهم تصویب شد در دست نیست و باید منتظر خروجی آن بود.
- ۴ اسفند: تصویب کلیات سند مقابله با قمار مجازی
روز چهارم اسفندماه مرکز ملی فضای مجازی اعلام کرد: کمیسیون عالی ارتقای تولید محتوای فضای مجازی کشور، کلیات برنامه عملیاتی و تقسیم کار دستگاهی در حوزه فرهنگی اجتماعی سند مقابله با قمار در فضای مجازی را تصویب کرد.
قمار مجازی مثل بسیاری از موضوعات دیگر در کشور از جمله رمزارزها، ماینرها، انواع کلاهبرداری‌ها و … از جمله مواردی هستند که سال‌ها دچار بلاتکلیفی شده‌اند.
بر اساس آمار سالانه بیش از ۲۰ همت ارز از کشور از طریق قمار اینترنتی خارج می‌شود و چند میلیون ایرانی نیز سال‌هاست که با این آسیب اجتماعی درگیر هستند.
- ۴ اسفند: باز هم اصلاحات در فروش اینترنتی دارو
ماجرای فروش اینترنتی دارو که نزدیک به سه سال است در کشور باز و محل بحث و جدال میان دستگاه‌ها و نهادهای مختلف است، کماکان ادامه دارد و در چهارم اسفندماه بار دیگر خبرساز شد و مدیرکل دفتر فناوری اطلاعات سازمان غذا و دارو با اشاره به اصلاحات جدید در آیین‌نامه فروش اینترنتی دارو، گفت: هدف از این اصلاحات، حفظ حریم خصوصی بیماران و تسهیل فرآیند ارایه خدمات دارویی از طریق سکوهای اینترنتی است که از بهار سال آینده اجرا خواهد شد.
به گفته وی در این آیین‌نامه پلتفورم‌های اینترنتی صرفا مجاز به حمل دارو هستند و فروش و انبارداری از سوی آنها ممنوع است.
این موضوع البته در گذشته نیز مسبوق به سابقه بوده و به نتیجه روشنی نرسیده است که باید تا بهار سال آینده منتظر نتیجه ماند.
- ۵ اسفند: گزارش نارضایتی از اینترنت و فیلترینگ
مرکز پژوهش‌های مجلس در روزهای نخست اسفندماه گزارش مشروحی از وضعیت اینترنت، فیلترینگ و دولت الکترونیکی از طریق یک نظرسنجی در سال جاری منتشر کرد که حاوی آمارهای متعدد و زیادی بود.
بر این اساس برجسته‌ترین موضوعاتی که تا چند روز بعد از انتشار گزارش مذکور مورد توجه رسانه‌ها قرار داشت، مساله نارضایتی ۷۸ درصدی از کیفیت اینترنت، استفاده ۸۰ درصدی مردم از فیلترشکن‌ها و همچنین نارضایتی بالای مردم از عملکرد دفاتر خدمات دولت الکترونیکی و همچنین قطعی و اختلال در سامانه‌های مختلف بود.
- ۹ اسفند: ابلاغ مصوبه دولت برای بیمه رانندگان تاکسی اینترنتی
بیمه رانندگان تاکسی‌ها و مشاغل اینترنتی در کشور سابقه چندین ساله دارد و سه دولت درگیر آن بودند. با این وجود نهم اسفندماه بود که سازمان تامین اجتماعی اعلام کرد که با پیگیری‌های انجام شده و تصویب هیات وزیران رانندگان سکوهای(پلتفرم) اینترنتی حمل بار و مسافر تحت پوشش خدمات بیمه تامین اجتماعی قرار می‌گیرند.
اگرچه همانطور که ذکر شد سازمان تامین اجتماعی در سنوات قبل هم وعده‌هایی برای بیمه رانندگان تاکسی‌های اینترنتی داده بود که به سرانجامی نرسید. لذا باید منتظر ماند و دید آیا در سال آینده این مصوبه شکل عملیاتی خواهد گرفت یا نه؟
- ۱۲ اسفند: دستور به بانک‌ها برای اجرای دسترسی به اطلاعات
قانون دسترسی آزاد به اطلاعات سال‌هاست پیش تصویب شده و کماکان و به اشکال و بهانه‌های مختلف از سوی برخی دستگاه‌ها به درستی اجرایی نمی‌شود.
دوازدهم اسفند ماه اما بخشنامه بانک مرکزی درخصوص تکلیف بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی نسبت به اجرای قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات توسط بانک مرکزی ابلاغ و بانک‌ها ملزم به پاسخ‌گویی و اجرایی کردن این قانون شدند.
البته در کشور فاصله بین وضع قوانین و بخشنامه‌ها تا اجرا زیاد است و در این مورد نیز باید در سال آینده منتظر خروجی این مساله بود.
- ۱۳ اسفند: تصویب ضوابط واگذاری باندهای فرکانس 5G
یکی از موانع توسعه فناوری پیشرفته نسل پنجم ارتباطات سیار که سال‌های طولانی محل انتقاد و بلاتکلیفی دو اپراتور اصلی کشور یعنی همراه اول و ایرانسل شده بود، سرانجام در سیزدهم اسفندماه با گشایش مواجه شد.
در این رابطه معاون امور رادیویی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی از تصویب «شرایط و ضوابط واگذاری باندهای فرکانسی ۳۸۰۰-۳۶۰۰ مگاهرتز برای ارتباطات سیار سراسری» در کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات خبر داد و گفت براساس این مصوبه، واگذاری بلوک‌های فرکانسی ۳۸۰۰-۳۶۰۰ مگاهرتز در قالب دو بلوک ۱۰۰ مگاهرتزی بایستی از طریق مزایده انجام شود و این مزایده در ابتدای سال ۱۴۰۴ برگزار می‌شود.
سازمان تنظیم مقررات در دولت‌های گذشته بارها وعده برگزاری این مزایده را داده بود.
و در نهایت همانطور که ذکر شد تشکیل نخستین جلسه کارگروه ویژه اقتصاد دیجیتال در دولت چهاردهم با تایید کلیات «سند نظام اقتصاد دیجیتال» و تصویب «نظام‌نامه سنجش و به روز رسانی سهم زیست بوم اقتصاد دیجیتال در ارزش افزوده کل اقتصاد کشور» و خبر نصف شدن بودجه معاونت علمی ریاست جمهوری از دیگر رویدادهای حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات بودند.
