هوشمندسازی شبکه‌های آب شهری نیازمند نقشه راه است
هوشمندسازی شبکه‌های آب شهری نیازمند نقشه راه است

آی‌سی‌تی نیوز –  استادیار دانشگاه اصفهان گفت: در حال حاضر بسیاری از شهرهای جدید به شهر هوشمند در حال حرکت هستند از این رو موضوع هوشمندسازی شبکه‌های آبرسانی درردیف برنامه های سند چشم انداز ۱۴۰۴ وزارت نیرو قرار داد اما توجه به این موضوع ضروری است که هوشمند سازی در گام نخست نیازمند یک تعریف […]

آی‌سی‌تی نیوز –  استادیار دانشگاه اصفهان گفت: در حال حاضر بسیاری از شهرهای جدید به شهر هوشمند در حال حرکت هستند از این رو موضوع هوشمندسازی شبکه‌های آبرسانی درردیف برنامه های سند چشم انداز ۱۴۰۴ وزارت نیرو قرار داد اما توجه به این موضوع ضروری است که هوشمند سازی در گام نخست نیازمند یک تعریف مشخص است و تنها استفاده از سنسورها و فناوری اینترنت اشیاء نمی‌تواند بیانگر هوشمندسازی شبکه آب باشد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فضای مجازی، شروین جمشیدی در وبینار بحران آب و الزامات هوشمندسازی شبکه تامین و توزیع آب شهری با بیان این مطلب گفت: بحران آب در کشور از یک سو حاصل کاهش منابع آب در دسترس و از سوی دیگر افزایش مصارف متعدد است.
وی با تاکید بر این که هرچند گفته می شود ۹۰ درصد آب در بخش کشاورزی به مصرف می رسد. اما این روند به معنای غفلت از اصلاح الگوی مصرف و افزایش بهره‌وری در بخش های شرب و صنعت نیست، افزود: باید توجه داشت که دوره به تاخیرانداختن ها و عدم توجه به مسائل آب و محیط‌زیست در کشور سپری شده و در حال حاضر شاهد پیامدهای ناشی از اهمال کاری ها در دهه های گذشته هستیم.
جمشیدی با بیان این که پیامدهای بحران آب فراتر از کمبود آب شرب است، تصریح کرد: از بین رفتن تنوع زیستی و جنگل ها، فرونشست زمین، انتشار گرد و غبار و نمک از تالاب‌های خشک شده (مانند ارومیه، گاوخونی و هورالعظیم)، افت تراز آب های زیرزمینی ، آسیب به آثار تاریخی و فرهنگی، نا آرامی های اجتماعی، مهاجرت، بحران غذا و انرژی، افزایش بیکاری و فقر، بحران بهداشت و سلامت عمومی از نقش کاتالیزوری بحران کمبود آب تاثیر می‌پذیرند که یک نمونه بارز ناآرامی های اجتماعی در سوریه در یک دهه گذشته است.
این استادیار دانشگاه اصفهان مهم ترین رویکردی که طی دو ده اخیر به منظور مدیریت بحران های زیست‌محیطی، مطرح شده را رویکرد توسعه پایدار اعلام و اظهار کرد: اصطلاح IWRM یا مدیریت یکپارچه منابع آب زیر مجموعه همین رویکرد است که می‌تواند مدیریت همزمان عرضه و تقاضای آب را میسر سازد. در این چارچوب، ارائه طرح‌ها و برنامه‌ها منوط به بررسی همه پیامدها از ‌جمله پیامدهای اجتماعی و زیست محیطی است که باید علاوه بر مسائل اقتصادی و مالی در نظر گرفته شود.
وی تاکید کرد: نمی توان قطره آبی را جابه جا کرد مگر آن که اطمینان حاصل شود نسل های آینده به آن قطره آب مشابه امروز دسترسی داشته باشند. طی سالیان گذشته رویکردها تنها متمرکز بر رویکرد توسعه برای تأمین آب بوده و بهبود الگوی مصرف و افزایش بهره‌وری در مصارف شهری، کشاورزی، و صنعت مغفول مانده است.
این کارشناس اقتصادی دو موضوع را در مدیریت تقاضای آب در بخش شهری حائز اهمیت دانست و گفت: آگاهی بخشی و اطلاع رسانی در سطح جامعه شهری و روستایی با هدف جلب مشارکت عمومی و کاهش تلفات و نشت در شبکه های تامین و توزیع آب شرب دو موضوع اساسی در این بخش به شمار می روند و بدیهی است استفاده از فناورهای نوین همگام با توسعه فضای مجازی می‌تواند در این راستا کمک شایانی داشته باشد.
جمشیدی ادامه داد: اینترنت اشیاء و کلان داد‌ه‌ها می‌تواند با ارائه حلقه های بازخورد مفید اطلاعات و دانش، به افزایش انعطاف و تاب‌آوری در برابر تنش‌های محیطی، سیاسی، اجتماعی، و اقتصادی ناشی از بحران آب کمک کند.
وی با بیان این که در بخش آب شرب دو چالش اساسی تامین آب با کیفیت مناسب و کاهش تلفات آب در شبکه آب رسانی وجود دارد، افزود: بحث تلفات آب در شبکه در تمامی کشورها وجود دارد اما سهم و نرخ تلفات ظاهری (مانند مصرف غیر مجاز، آب دزدی، و خطاهای ناشی از قرائت نادرست در کنتورها) و تلفات واقعی (مانند نشت و ترکیدگی لوله‌ها) متفاوت است. براساس گزارش‌ها، متوسط آب غیردرآمدزای شبکه آبرسانی شهری در کشور برابر ۲۵درصد است. بصورت تقریبی هدررفت‌های واقعی از شبکه آبرسانی بالغ بر یک درصد منابع آب تجدیدپذیر کشور را شامل می‌شود که برای کشور گرم و خشک ایران این رقم حیاتی است. مروری بر دستاوردهای اجرایی سایر کشورها، از جمله ژاپن، استرالیا، فرانسه، سنگاپور و … نشان می دهد هوشمندسازی شبکه‌های آبرسانی می‌تواند به کاهش تلفات آب، افزایش بهره‌وری و بهبود مصرف منجر شود. اعمال مدیریت هوشمند فشار در شبکه آبرسانی، مدیریت هوشمند نشت‌یابی و اطلاع‌رسانی مداوم میزان مصرف از طریق فضای مجازی می‌تواند مطابق برآوردها تا ۲۰درصد از مصرف آب در بلندمدت بکاهد.
این استادیار دانشگاه در ادامه با تاکید بر این که بهره گیری از سیستم های هوشمند به منظور مدیریت و بهره برداری از شبکه توزیع یک راهبرد کلیدی در برنامه‌های وزارت نیرو است، تصریح کرد: هوشمندسازی شبکه آبرسانی نیازمند ابزارهایی همچون تجهیز سخت‌افزاری شبکه به ابزارهای پایش و کنترل در زمان واقعی (مانند سنسورهای آنلاین) به عنوان قلب تپنده هوشمندسازی شبکه آب است. اما ابزارهای دیگر همچون زیرساخت های ارتباطی (اینترنت، خطوط مخابراتی، بی سیم، فیبرنوری و …) به همراه نرم‌افزارهای محاسباتی و شبیه‌ساز که بتواند داده ها را در یک دیتاسنتر نگهداری و پردازش کند نیز ضروری است. بنابراین هوشمندسازی نیازمند سخت افزار و و نرم افزارو ارتقای موازی آن ها است هراندازه زیرساخت ها کامل تر باشد می تواند به سطوح بعدی هوشمندسازی حرکت کرد.
جمشیدی خلاء دوم در فرآیند هوشمندسازی شبکه های تامین و توزیع آب شهری را فقدان یک نقشه راه و فرایند گام به گام اجرایی و عملیاتی دانست و تصریح کرد: اولویت‌بندی اقدامات برای کاهش تلفات، کاهش مصرف انرژی، مدیریت تجهیزات و افزایش عمر تاسیسات، بهبود کیفیت اب و و نهایتاً اصلاح الگوی مصرف و کاهش سرانه مصرف آب می‌تواند بصورت مرحله‌ای اجرا شود. باید توجه کرد که هوشمندسازی فرایند خطی نیست و از یک مدل اسپایرال تبعیت می‌کند به گونه‌ای که بصورت دائم و رفت و برگشتی بین سنسورها، عملگرها و سامانه پردازش‌کننده در حال حرکت است.
وی در پایان با اشاره به چند نمونه اقدامات هوشمندسازی شبکه آبرسانی در ایران در استان های اصفهان، مشهد، قم و تهران اظهار کرد: بسیاری از این سیستم‌ها در حال حاضر هنوز نیمه هوشمند و متکی بر سامانه اسکادا هستند. توسعه سامانه های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، توسعه زیرساخت‌های مخابراتی، نگهداری و پردازش داده، توسعه سامانه‌های ارتباطی با مردم در فضای مجازی، آموزش بهره‌برداران و اپراتورها برای استفاده از فناوری‌های هوشمند، و البته ایجاد و تقویت امنیت سایبری از جمله دیگر اقدامات مهمی است که باید برای هوشمندسازی شبکه‌های آبرسانی انجام شود