آی‌سی‌تی نیوز – علی شمیرانی – عادت کرده‌ایم که اخبار و آمار جرایم مرتبط با فضای سایبری را صرفا از زبان دستگاه‌های مجری قانون و پلیس بشنویم و مثلا هر روز مشتی آمار در خصوص کشف دستگاه‌های استخراج رمزارز، مالباختگان اینترنتی، دستگیری مجرمان سایبری و رشد جرایم را بخوانیم و بی‌آنکه علت و ریشه اصلی […]
آی‌سی‌تی نیوز – علی شمیرانی – عادت کرده‌ایم که اخبار و آمار جرایم مرتبط با فضای سایبری را صرفا از زبان دستگاه‌های مجری قانون و پلیس بشنویم و مثلا هر روز مشتی آمار در خصوص کشف دستگاه‌های استخراج رمزارز، مالباختگان اینترنتی، دستگیری مجرمان سایبری و رشد جرایم را بخوانیم و بی‌آنکه علت و ریشه اصلی را بدانیم از کنار این اخبار رد شویم.
اما این آمارهای خشک و بی‌روح یک روی ماجرا هستند و نیمه پنهانی دارند که کمتر به آن پرداخته می‌شود.
به متهم می‌گوییم چرا کارت بانکی خود را اجاره داده است؟ می‌گوید بی‌پول بودم. از متهم دیگر می‌پرسند چرا سیم‌کارت خود را اجاره داده؟ می‌گوید بی‌پول بودم. به متهم دیگری می‌گویند چرا دامنه یک سایت را به نام خود ثبت کرده و او هم از بی‌پولی می‌گوید.
یا متهمی داشتیم که می‌گوید اگر انسولین نمی‌زدم به کما می‌رفتم، پس از یک فروشگاه ۲ تن ماهی ربودم و دستگیر شدم. متهم دیگر می‌گوید پول ترخیص همسرم از بیمارستان پس از زایمان را نداشتم، پس موبایل یک همراه بیمار را ربودم که به دام افتادم. (موارد فوق را یک قاضی و یک بازپرس تخصصی فضای مجازی به خبرگزاری مهر گفته‌اند.)
البته فقر اقتصادی تنها دلیل وقوع جرایم سایبری نیست. معاون اجتماعی پلیس فتا نیز می‌گوید، «فقر آگاهی زمینه‌ساز رشد جرایم مجازی شده است و عمده اطلاع‌رسانی‌ها نیز از بستر برخی شبکه‌های مجازی و صدا و سیماست، اما این شهروندان یا به طور کلی رسانه‌ها را رصد نمی‌کنند یا اینکه رسانه‌های دیگری را برای دیدن انتخاب کرده‌اند، که آنها هم دغدغه محتوای آموزشی ندارند!»
البته دلیل سومی هم برای افزایش وقوع جرایم سایبری در ایران وجود دارد که به رهاگذاشتن برخی سایت‌ها و کسب‌وکارهای اینترنتی (به دلیل وابستگی آنها به برخی صاحبان قدرت و نفوذ) مربوط می‌شود.
این کسب‌وکارها نیز به محض اینکه مورد سوال واقع شوند این توجیه را یاد حامیان بالادستی داده‌اند و تحویل رسانه‌های همسو می‌دهند که اگر جلوی ما گرفته شود، تخلفات به بستر شبکه‌های اجتماعی خارجی منتقل می‌شود که آنجا هم کاری از دست کسی ساخته نیست.
(و البته در ادامه این را نمی‌گویند که پس به جای خارجی‌ها بهتر است در فضایی رسمی، خودمان سود ناشی از تخلفات مذکور را به جیب بزنیم!)
تحلیل هر کدام از دلایلِ افزایش جرایم مجازی در ایران اما نیازمند تحقیقات عمیق و وسیع است که در قالب این مقال نمی‌گنجد. هدف صرفا تلنگری برای ارتقای آگاهی بود که بار دیگر که عدد و آماری از جرایم سایبری را خواندیم، حواسمان به زمینه‌سازها و نیمه پنهان ماجرا هم باشد.