عصر ارتباط – وی گفت: درخواست بنده از وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات آن است که فراخوانی به نخبگان داده شود و از ظرفیتهای آنان در این بخش نهایت استفاده را ببریم.
البته تنها این نماینده مجلس نبود که در سالهای قبل به نقد و انتقاد از مشکلات برنامههای فضایی کشور پرداخته بود و در مقاطع زمانی مختلف، کارشناسان و مسوولان زیادی نسبت به رکود و بیبرنامگی صنعت فضایی کشور به انتقادات تندی از دولت قبل پرداختند.
در همان مقطع عیسی زارع پور وزیر ارتباطات هم با بیان اینکه اکنون ماهوارههای متعددی در صف پرتاب هستند اعلام کرد: بودجه صنعت فضایی، بودجه بسیار کمی بود و حالا پس از گذشت سالها پنج برابر شده است.
وی همچنین در طعنهای گفته بود: «صنعت فضایی روی زمین، خاک بازی است و تا زمانی که ماهواره پرتاب نشود نمیتوان از پیشرفت صحبت کرد.»
در ششم آذرماه سال قبل نیز نخستین جلسه شورای عالی فضایی کشور پس از وقفهای ۱۰ ساله با حضور رییسجمهور تشکیل شد.
در نتیجه این تغییر رویکرد و سیاستها بود که با پیگیریهای وزارت ارتباطات، سرانجام پرتاب ماهواره خیام در ساعت ۱۰ و ۲۲ دقیقه روز سهشنبه هفته قبل به وقت تهران با ماهوارهبر سایوز از پایگاه بایکونور و با حضور وزیر ارتباطات کشورمان در قزاقستان با موفقیت انجام شد و در مدار نهایی خود یعنی مدار ۵۰۰ کیلومتر قرار گرفت.
کاربردهای ماهواره خیام
با توجه به فعالیتها و اهداف صرفا صلحآمیز و غیرنظامی سازمان فضایی ایران، تصاویر ماهواره خیام برای ارتقای توانایی مدیریت و برنامهریزی کشور در حوزههای مختلف کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست، منابع آبی، معادن و پایش مرزها، مدیریت حوادث غیرمترقبه و … استفاده میشود و نیروهای دفاعی کشور برای رفع نیازهایشان مسیرهای اختصاصی و منحصر به فرد خود را به لحاظ فنی و راهبردی پیگیری میکنند.
خیام دستاورد کدام دولت است؟
اما بعد از پرتاب موفق ماهواره ایرانی خیام به فضا و برداشتن یک گام بلند در صنعت فضایی ایران، خبرگزاری دولت در گزارشی نوشت این سوالی است که در روزهای گذشته مطرح شده و برخی از مقامات دولت سابق نیز تلویحا این پروژه را دستاورد دولت قبل عنوان کردهاند؛ در پاسخ به این دسته افراد باید ضمن ارج نهادن به زحمات و دلسوزی همه دستاندرکاران حوزه فضایی کشور چند نکته را متذکر شد:
نخست؛ محتوای قرارداد به لحاظ حقوقی دارای ایرادات جدی بوده و متاسفانه قرارداد تا حد زیادی شتابزده و بدون پشتوانه حقوقی قوی منعقد شد، و همین موضوع کار را برای به ثمر رساندن با مشکلات زیادی روبهرو کرد، به عنوان مثال اختیار تمدید ضمانتنامه بانکی انجام تعهدات به پیمانکار واگذار شده بود که خود اقدامی عجیب محسوب میشود یا در قرارداد قبلی مکانیزم شفافی برای بازگرداندن ماهواره به کارفرما (ایران) در صورت عدم پرتاب ماهواره پیش بینی نشده بود.
دوم؛ پرتاب ماهواره بهرغم انجام تمام تعهدات کارفرما (ایران) دچار چالش و تاخیر جدی شده بود و تا حد زیادی بلاتکلیف بود تا آنکه در یک سال گذشته حجم کار بسیار وسیعی در سطوح مختلف فنی، اجرایی و سیاسی و مذاکرات بسیار گستردهای در سطوح مختلف سازمان فضایی، وزارت ارتباطات و ریاستجمهوری صورت گرفت تا مشکلات و موانعی که بر سر راه پرتاب ماهواره و بهرهبرداری از ماهواره باقی مانده بود مرتفع و ماهواره در مدار قرار بگیرد.
گفتنی است که قرارداد ماهواره خیام در سال ۱۳۹۶ منعقد شده بود اما به دلیل مشکلاتی که ذکر شد اجرایی شدن آن به تاخیر افتاده بود که در دولت سیزدهم، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به سرانجام رساندن پروژه ماهواره خیام را به عنوان یک ماموریت ویژه به سازمان فضایی ایران واگذار کرده بود که در نتیجه این پیگیریهای فشرده، قرارداد جدیدی منعقد شده و در آن تمامی موارد مورد نظر جمهوری اسلامی ایران که در قرارداد اولیه لحاظ نشده بود، در متن قرارداد جدید گنجانده شده و به امضای طرفین رسید که طبق قرارداد جدید کشور روسیه متعهد به پرتاب ماهواره در تاریخ مشخص شده و با ماهوارهبر سایوز شد.
هزینه همکاری فضایی با روسیه
یکی از مهمترین مسایلی که پیرامون موضوع ماهواره خیام مطرح میشود، بحث هزینههای پرتاب است؛ روسیه در زمینه دانش و فناوری پرتاب ماهواره با در اختیار داشتن پرتابگرهایی با قابلیت اطمینان بالا (نزدیک ۱۰۰ درصد و بدون شکست) در جایگاه نخست دنیا قرار دارد به گونهای که حتی بسیاری از کشورهای صاحب دانش و فناوری ماهوارهسازی و فضانوردی مانند ایالات متحده و کشورهای اروپایی از پرتابگرهای روسی برای پرتاب ماهوارههای خود و حتی ارسال فضانورد استفاده میکنند و این سبب صرفهجویی و جلوگیری از اتلاف منابع و کاهش ریسک شکست در زمینه مدارگذاری ماهواره یا انسان میشود.
برابر آماری که از پرتاب ماهوارهبر سایوز وجود دارد، هزینه هر کیلوگرم محمولهای که توسط این پرتابگر به فضا برده میشود بین ۲۰ تا ۳۰ هزار دلار است که پایینتر از میانگین قیمت بازار در جهان است و شاید همین قیمت پایین باشد که بسیاری از کشورها از جمله کشورهای اروپایی را به سمت استفاده از این پرتابگر سوق داده است.
از سوی دیگر هزینههای پرتاب و مدارگذاری در دنیا یک محدوده مشخص دارد و پرتابگرهای روسی از این حیث علاوه بر اینکه الزاما گرانتر از پرتابگرهای سایر کشورها نیستند بلکه در ماههای اخیر هزینههای پرتاب توسط پرتابگرهای روسی در رقابت با سایر کشورها کاهش محسوسی پیدا کرده است. پرتاب خیام با توجه به وزن ماهواره و قابلیت اطمینان پرتابگر سایوز به روسها واگذار شده است، با این حال بنابر سند راه حوزه فضایی کشور در پایان دوره دولت سیزدهم ایران خواهد توانست ماهوارههایی در کلاس تناژی ماهواره خیام را خود در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین قرار دهد.
