اولین شهرک تخصصی زیستفناوری در خاورمیانه و شاخص‌ترین پروژه بیوتکنولوژی در ایران، همزمان با چهل و چهارمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، در استان اردبیل راه‌اندازی می‌شود؛ مگاپروژه‌ای صددرصد خصوصی، به وسعت ۱۶۰ هزار متربع، با قابلیت ایجاد کارخانجات دانش‌بنیان، با مزیت اشتغال‌زایی چندین هزار نخبه ایرانی و بومی، در سال «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین»؛ دستاوردی کم‌نظیر که با ترکیب فناوری و نوآوری، علم را به ثروت تبدیل می‌کند و ارمغان آن برای اقتصاد کشور، ارزآوری با صادرات، حذف وابستگی به واردات و خودکفایی در عرصه تولیدات است؛ تولید محصولات صنعتی در حوزه زیستفناوری.
اینها همگی توصیف اندکی از مزایای پرشمار یک پروژه ملی و به تعبیر دقیق‌تر، فراملی است؛ پروژه‌ای که به گفته یعقوب واثقی، رئیس هیئت مدیره شرکت جامع نوآوران مدرن صنعت آران، نه تنها در شمال غرب کشور و استان اردبیل، بلکه در تمام ایران و حتی خاورمیانه برای تامین نیازهای حوزه بیوتکنولوژی بی‌همتاست و بازوی استراتژیک دولت در حوزه فناوری و اقتصادی است.
- اردبیل، قطب بیوتکنولوژی در خاورمیانه
شهرک تخصصی زیستفناوری با جذب نخبگان در سراسر ایران، استان اردبیل را به قطب فناوری‌های فوق پیشرفته بیوتکنولوژی در خاورمیانه مبدل می‌سازد. اشتغال‌زایی پایدار، ایجاد روحیه امید و خودباوری در بین نخبگان استان، بومی‌سازی فناوری، پیشتازی و پیشگامی اردبیل در عرصه زیستفناوری، از جمله دستاوردهای راه‌اندازی اولین شهرک زیستفناوری در این استان است؛ شهرکی که سمبل گسترش صادرات، نماد کاهش واردات و ویترین خودکفایی صنعتی است.
- شهرک زیستفناوری؛ خودکفایی کامل با رونق تولیدات دانش‌بنیان
واثقی در یک نشست رسانه‌ای، از پروژه احداث اولین شهرک تخصصی زیستفناوری کشور با نام «ایرانیس» توسط شرکت مدرن صنعت آران، به عنوان اولین مرکز تحقیقات استراتژیک و توسعه فناوری و کارآفرینی نوین در استان اردبیل، در ایام دهه فجر امسال خبر داد؛ پروژه‌ای که شاکله اصلی‌اش، رونق تولید و حذف وابستگی یعنی خودکفایی کامل با توجیه اقتصادی بر پایه زیستفناوری است؛ پروژه‌ای که باعث می‌شود کشور در حوزه رونق اقتصادی و واردات محصولات استراتژیک خودکفا شود.
وی افزود: این پروژه، همسو با بیانات مقام معظم رهبری در حوزه دانش‌بنیان و فناوری است و می‌تواند تمام زیرساخت‌های اصلی در حوزه صنایع مختلف کشور را فراهم کرده و روح و جان تازه‌ای به این مجموعه‌ها تزریق کند.
واثقی تکمیل چرخه تبدیل علم به ثروت را از اهداف طراحی و پیاده‌سازی شهرک تخصصی زیستفناوری برشمرد و گفت: این شهرک، محل شکوفایی و تولید انبوه نیازهای کشور در عرصه بیوتکنولوژی در سطح ملی و بینالمللی است.
این فعال حوزه کارآفرینی و فناوری تصریح کرد: در حال حاضر، دنیا در مسیر زیستفناوری حرکت می کند اما کشور ما در این حوزه، عقب است. اکنون با ایجاد شهرک بیوتکنولوژی، قدرت فناوری ایران به رخ دیگران کشیده می‌شود.
- حوزه‌های تخصصی پروژه شهرک زیستفناوری
مجری پروژه شهرک زیستفناوری اظهار داشت: در این پروژه، چهار لاین تخصصی شامل بیوتکنولوژی صنعتی، دامی- کشاورزی، محیط‌زیست و پزشکی – دارویی، به عنوان شاخصه‌های اصلی تعریف شده و فناوری‌های نوین در حوزه بیوتکنولوژی باید در این حوزه‌ها شناسانده و به‌کار گرفته شوند.
به گفته واثقی، ظرفیت تولیدی هر زون، حداقل ۲۰۰۰ تن با قابلیت افزایش تا ۱۰ هزار تن است و آمادگی اجرای این پروژه با تمام تیم‌های تحقیقاتی، تخصصی و فن‌آور وجود دارد. وی اظهار داشت: به طور مثال، تعریف پروژه لاین یک در حوزه زیست فناوری این است که پروتکل‌هایی تعریف شود که اندازه‌گیری مقیاس کیفیت آنالیزی آن، از محصولات خارجی بالاتر باشد.
- اشتغال‌زایی با ایجاد کارخانجات دانش‌بنیان
رئیس هیئت مدیره شرکت جامع نوآوران مدرن صنعت آران با بیان اینکه توجیه اقتصادی این پروژه، طبق برآورد، بیش از ۱۵۰۰ میلیارد تومان است، اظهار کرد: ما در حوزه اشتغال‌زایی، شرایط ویژه‌ای فراهم کردیم و یکی از اهداف اصلی این پروژه، «ایجاد کارخانجات دانش‌بنیان» است.
وی اولویت اصلی این پروژه در حوزه اشتغال‌زایی را جذب فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در رشته بیوتکنولوژی عنوان و خاطرنشان کرد: ظرفیت اشتغال‌زایی مستقیم این پروژه، بین ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ نخبه کشور است و به طور غیرمستقیم، برای چندین هزار متخصص دیگر نیز شغل ایجاد می‌کند.
واثقی با بیان اینکه فعلا۳۰ نخبه برجسته ملی واجد شرایط جذب شده‌اند، افزود: البته هرکسی نخبه نیست. نخبه کسی است که هر فکرش، به اندازه۱۰ کارخانه دانش‌بنیان باشد.
وی افزود: حداقل اقدام برای دانش‌آموختگان این رشته، به‌کارگیری آنها در پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد دانشگاه‌هاست اما این افراد تمایل دارند طرح‌های خود را در حوزه صنعتی‌سازی توجیه کنند، بنابراین باید زیرساختی تعریف می‌شد تا محصول‌شان را معرفی کنند و چرخه مصرف صنعتی در کشور اتفاق بیفتد.
- حلقه اتصال نخبگان زیستفناوری
واثقی گفت: در اردبیل، نخبگانی وجود دارند که در یک مورد از محصولاتی که وابسته به زیست فناوری هستند، فعالیت دارند اما این محصولات، صنعتی‌سازی نشده؛ یعنی زیرساخت و امکانات لازم، نه تنها در استان، بلکه در کشور، حتی در پردیس فناوری هم وجود ندارد.
این فعال حوزه کارآفرینی با بیان اینکه اکنون یک شهرک صنعتی تخصصی، مختص زیست فناوری داریم، تاکید کرد: برای فعالان و نخبگان حوزه زیست فناوری که علاقه‌مندند توانمندی‌شان را شکوفا کنند، این شهرک، بهترین فرصت و بهترین زیرساخت است.
وی یادآور شد: در حال حاضر، نخبگانی را که به پارک‌های استانی و کشوری مراجعه می‌کنند، به سمت مجموعه ما سوق می‌دهند و می‌گویند زیرساخت اصلی شما، در شهرک صنعتیِ زیستفناوری اردبیل است. به آنجا مراجعه کنید تا کار را به نتیجه برسانید.
واثقی افزود: در حال حاضر از اردبیل، تهران، اصفهان و شیراز، با مجموعه ما تماس می‌گیرند و پیگیر ایجاد شهرک صنعتی هستند. آنها می‌گویند ۳۰ -۴۰ پروتکل آماده دارند که نمی‌دانند کجا تولید و تجاری‌سازی کنند و به فروش برسانند.
این فعال حوزه فناوری با اشاره به مشکلات نخبگان در کشور گفت: الان نخبه هم فروشنده است، هم محقق، هم فن‌آور و هم بازاریاب! این شیوه، اصلا صحیح نیست. نخبه باید نخبه بماند. این وظیفه ماست که به لحاظ تخصصی، متخصصان بازاریابی داخلی و بینالمللی، اقتصاد، زیرساخت، مدیریت و… داشته باشیم. نخبه باید زیرساخت داشته باشد و با هر رِنجی که بازار خواهان آن است، ایده، طرح و پروتکل بدهد. ما این ساختار را آماده کرده‌ایم، تیم‌های تخصصی تعریف شده‌اند و به زودی، با ایجاد فاز اول این پروژه، شاهد اتفاق مهمی در سطح ملی و شکوفایی نخبگان خواهیم بود.
- وداع با واردات ۷۰ درصدی، سلام به صادرات
مجری پروژه شهرک تخصصی زیستفناوری از خروج حدود ۳۰۰۰ میلیارد دلار بابت خرید مواد اولیه محصول و سرپا ماندن کارخانه و صنعت، از کشور خبر داد و گفت: بیش از ۷۰ درصد واردات محصولات در کشور به حوزه زیست فناوری تعلق دارد. مواد اولیه کارخانجات مواد غذایی، شوینده، بهداشتی، کاغذسازی و…، زیست فناوری است و واردات آنها، به معنای خروج ارز هنگفت از کشور است. با ایجاد این شهرک، هم از واردات جلوگیری می‌شود و هم صادرات صورت می‌گیرد.
واثقی یادآور شد: در حال حاضر، روابط ما با برخی کشورهای دوست، عاطفی و سیاسی است. با ایجاد این شهرک، روابط با این کشورها را به حوزه صنعت، اقتصاد، علم و فناوری با مرکزیت ایران تسری می‌دهیم. همچنین فرایندهای سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی کشور در این پروژه تجمیع شده و ایران می‌تواند به عنوان یک کشور قدرتمند در حوزه زیست فناوری، در سطح دنیا، حرفی برای گفتن داشته باشد.
- اقدامات زیرساختی
در این نشست خبری، موسی وکیلی، مدیر روابط عمومی پروژه شهرک زیستفناوری ایرانیس نیز با بیان اینکه در کشور، دانشجو و دانشمند پرورش داده‌ایم اما از علم ایجادشده، ثروتی برای کشور حاصل نشده، اظهار داشت: ما با راه‌اندازی شهرک تخصصی زیست فناوری، برای تبدیل چرخه علمی به صنعتی و تولید ثروت، یعنی آنچه مقام معظم رهبری از برنامه ششم توسعه تا کنون، روی آن تاکید داشته‌اند، اقدام کرده‌ایم.
وی با تشریح اقدامات انجام‌شده در زمینه ایجاد شهرک تخصصی زیستفناوری گفت: ایجاد زیرساخت‌های اولیه، تخصیص زمین برای احداث پروژه، تخصیص بودجه مناسب، دریافت مجوزهای لازم، جذب نخبگان، مشاوران و فعالان در حوزه زیرساخت، ایجاد چند شتا‌ب‌دهنده برای تسهیل و تسریع پروژه، شناسایی اکوسیستم و نیازسنجی صنایع، از مهم‌ترین اقدامات زیرساختی و پایه‌ای برای راه‌اندازی این پروژه بوده و همه اینها در سند جامع شهرک علم و فناوری در حال ساخت، لحاظ شده است.
وکیلی افزود: ما مترصد فرصت مناسب برای آغاز عملیات عمرانی ساخت این پارک علم و فناوری بودیم و اکنون در ایام دهه فجر سال جاری، افتتاح این پروژه، طبق هماهنگی با مسئولان استانی و کشوری، صورت می‌گیرد و سیاستگذاری‌های لازم برای آن پیاده‌سازی می‌شود.
وی درباره روال فعالیت شهرک زیستفناوری برای حمایت از نخبگان در سطوح مختلف اظهار داشت: برای افرادی که توان مالی مناسب ندارند یا جزء TRL (سطوح آمادگی فناوری) پایین‌تر هستند، مراکز آماده ایجاد شده که بسته به فعالیت افراد، آزمایشگاه‌ها، تجهیزات و فضای کارگاهی مناسب در زون‌های مختلف در اختیارشان قرار می‌گیرد تا ایده خود را به نمونه اولیه تبدیل کنند.
وکیلی از برگزاری رویداد فصلی، هر سه ماه یک‌بار برای حمایت از نخبگان خبر داد و گفت: ما با VCها، صندوق نوآوری و شکوفایی یا سرمایه‌گذاران خصوصی، رویدادهای کاملا برنامه‌ریزی‌شده و منظم برگزار می‌کنیم. این رویدادها با دو هدف انجام می‌شود. هدف اول، دریافت نیازهای صنایع و انتقال آن به اکوسیستم نوآوری برای تولید دانش فنی موردنیاز توسط نخبگان است و هدف دوم، ارائه فناوری‌های نوین و تولید دانش‌های فنی بدون حمایت یا بدون مشتری، به اکوسیستم صنعت است.
- انتظار از مسئولان: حمایت و مقررات‌زدایی
مدیر روابط عمومی پروژه شهرک زیستفناوری ایرانیس درباره انتظارات از دولت خاطرنشان کرد: مسئولان در فرایند جذب سرمایه برای شهرک‌ها و پارک‌های علم و فناوری، تسهیل و شتاب بیشتری ایجاد کنند و همان‌طور که رئیس‌جمهوری اشاره کرده‌اند شرکت‌های دانش‌بنیان نباید دغدغه‌های مالی و دست‌وپاگیر اداری داشته باشند.
وی افزود: قطعا یکی از مشکلات آینده، بعد از احداث این شهرک، گرفتن مجوزهای اولیه است و امیدواریم نگاه ویژه‌ای به پارک علم و فناوری وجود داشته باشد تا سرعت ورود فن‌آورها به بازار بیشتر شود.
وکیلی با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری مبنی بر پرهیز از سیاه‌نمایی و ناامید کردن مردم گفت: متاسفانه یکی از مصداق‌های بارز کشور خصوصا در بخش دولتی، ناامید کردن نخبگان است. قوانین دست‌وپاگیر، سخت و از رده خارج‌شده، خصوصا برای افرادی که از سرعت‌العمل بالایی برخوردار هستند، با یکدیگر متناقض است و باعث مهاجرت نخبگان می‌شود.
وی با بیان اینکه تمام مجوزها و استعلام‌های زیست‌محیطی، منابع طبیعی و زیرساخت‌های انرژی، قبلا دریافت شده، تصریح کرد: اگر دولت در کنارمان باشد و موضوعات را تسهیل کند، می‌توانیم دستاورد فوق‌العاده سریع را در عرصه زیستفناوری ارائه دهیم و هدف غایی دانش‌بنیان‌ها که تولید ثروت است، عینا اتفاق می‌افتد. این کار، روحیه امید و خودباوری را در نخبگان ایجاد می‌کند.