در گفت‌وگوی عصر ارتباط با مدیرعامل اسنپ تاکسی مطرح شد
چالش تعیین نرخ در اسنپ

به نقل از هفته نامه عصر ارتباط – برند اسنپ هر روز در بازار جدیدی سر برمی‌آورد. بخشی از این توسعه‌طلبی به پشتوانه نخستین خدمت ارایه شده از سوی این شرکت، در ارایه تاکسی اینترنتی، انجام می‌شود. با این حال اسنپ همچنان با مسایل و مشکلاتی در بخش مادر خدماتش مواجه است و هرازگاهی در اخبار، رسانه‌ها و به نقل از مسوولان مختلف، شاهد بروز چالش‌هایی میان مسافران و رانندگان، تغییر مکرر قیمت کرایه‌ها، حقوق مسافران و رانندگان و … هستیم.
اما ظاهرا شرکت اسنپ در هر بخشی که وارد عرصه رقابت شده، دارای یک هویت مستقل و هیات مدیره متفاوت است. به همین دلیل با توجه به تنوع خدمات این شرکت، تلاش کردیم تا ابتدا گفت‌وگویی با «محمد خلج قاسم‌آبادی» مدیرعامل فعلی بخش تاکسی اینترنتی اسنپ داشته باشیم. وی که پیش از این «مدیر ارشد تحلیلگری توسعه تجاری ایرانسل» (شریک MTN و سهامدار اصلی اسنپ) بوده، معتقد است اقتصاد دیجیتال در کشور ما هنوز بسیار جوان و نوپاست و علاوه بر کم و کاستی‌های قانونی، باید در قوانین مرتبط با کسب‌وکارهای سنتی هم بازنگری شود.
در حال حاضر سهام شرکت اسنپ به ترتیب در اختیار شرکت ام‌تی‌ان ایرانسل (۶۰ درصد)، گروهی از سرمایه‌گذاران اروپایی (۳۰ درصد) و هایپراستار (۱۰ درصد) قرار دارد.
مدیرعامل بخش تاکسی اینترنتی اسنپ در این گفت‌وگو با اعلام چالش‌های قیمت‌گذاری در این بخش، می‌گوید اتفاقا مدل قیمت‌گذاری‌ متغیر اسنپ قرار است در تاکسیرانی هم اجرا شود. مباحث کمیسیون‌های شرکت اسنپ، گلایه‌ها در خصوص گرانی نرخ اسنپ، تکلیف بیمه رانندگان و … از دیگر مواردی بود که در گفت‌وگو با محمد خلج قاسم‌آبادی، مدیرعامل اسنپ مطرح کردیم که در پی می‌خوانید.

در حوزه حمل و نقل، به طور کلی حقوق رانندگان و رابطه آنها با شرکت اسنپ در چه مرجعی تعیین شده و شامل چه مواردی است؟ به خصوص در حوزه رابطه کارگر و کارفرما.

همه مجوزهای اسنپ از سوی اتحادیه‌ کشوری کسب‌ و کارهای مجازی از زیرمجموعه‌های اتاق اصناف ایران و تحت نظارت وزارت صنعت، معدن و تجارت صادر شده است. همچنین تمامی تاکسی‌های اینترنتی بر اساس «دستورالعمل نظارت بر چگونگی فعالیت ارایه‌دهندگان خدمات هوشمند مسافر» که از سوی وزارت کشور تدوین و ابلاغ شده فعالیت می‌کنند.
کاربران راننده هم در تاکسی‌های اینترنتی خود کارفرما هستند و ساعت کاری، دریافتی و نحوه‌ اشتغال‌شان کاملا با افرادی که به عنوان کارمند مشمول قانون کار فعالیت می‌کنند متفاوت است.

به شکل کلی و به عنوان مدیر یکی از بزرگ‌ترین ارایه‌دهندگان اینترنتی خدمات واسطه‌ای، آیا به ضعف و کاستی‌های قانونی و نبود رگولاتور در این حوزه اعتقاد دارید؟

اقتصاد دیجیتال در کشور ما هنوز بسیار جوان و نوپاست و علاوه بر کم و کاستی‌های قانونی، نیاز به بازنگری در قوانینی که متناسب با کسب‌وکارهای سنتی تدوین شده‌اند نیز به شدت احساس می‌شود.

در حوزه تاکسیرانی مطابق با روال‌های دنیا، شهرداری‌ها به شکل سالانه نرخ‌های حمل و نقل را تعیین می‌کنند، به طور مشخص در اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی چه اشخاصی و به چه روشی نرخ تاکسی‌های اینترنتی را افزایش می‌دهند؟

افزایش یا کاهش قیمت هر سفر در اسنپ بر اساس چهار فاکتور «ورودی سفر»، «مسافت سفر»، «مدت زمان سفر» و «نسبت عرضه و تقاضا» تعیین می‌شود. ورودی سفر، مدت زمان سفر و مسافت سفر، «قیمت پایه» را تشکیل می‌دهند؛ هرچند ورودی و مسافت در یک سفر ثابت همیشه یکسان هستند، اما مدت زمان سفر با توجه به عواملی مانند ترافیک یا شرایط جوی خاص متغیر است. در نتیجه قیمت پایه سفرها در شرایطی که ورودی سفر و مسافت یکسان باشد به دلیل ترافیک و تغییر مدت زمان سفر می‌تواند تغییر کند. این تعیین نرخ پویا مورد توجه تاکسیرانی نیز قرار گرفته و در ابتدای سال ۱۴۰۱ شهرداری تهران اعلام کرد که قصد دارد مدل قیمت‌گذاری پویا را در تاکسی مورد آزمایش قرار دهد.

گرانی نرخ تاکسی‌های اسنپ یکی از معضلات این روزهاست که با اعتراض مردم، رسانه‌ها، مدیران حوزه شهری و سازمان تعزیرات همراه شده است. اسنپ با چه معیاری اقدام به افزایش مکرر نرخ‌های خود می‌کند؟

به عنوان یک شرکت حمل‌و‌نقل هوشمند موظفیم در قیمت‌گذاری سفرهای خود وضعیت معیشتی کاربران مسافر و راننده را همزمان در نظر بگیریم و این کار در شرایط فعلی بسیار پیچیده است، زیرا در ازای رضایت کامل هر کدام از این دو طیف، طرف دیگر ناراضی خواهد بود. برای اسنپ مهم است که کاربران راننده‌ای که از این سامانه برای درآمدزایی استفاده می‌کنند بتوانند هزینه‌های زندگی خود را تامین کنند. با افزایش قیمت‌ بسیاری از کالاهای اساسی در ماه‌های اخیر، ممکن است کاربران راننده احساس کنند قیمت سفرها مقرون به صرفه نیست و از انجام سفر خودداری کنند. از سوی دیگر مسافران توقع دارند در شرایط دشوار معیشتی با قیمتی منطقی از اسنپ استفاده کنند. در چنین شرایطی ما سعی می‌کنیم قیمت‌ها به‌گونه‌ای تعیین شود که هم قبول سفر برای کاربر راننده اقتصادی باشد و هم کاربر مسافر بتواند از خدمات حمل‌و‌نقل آنلاین استفاده کند. اما همان‌طور که گفته شد به دلیل تضاد منافع کاربر مسافر و راننده چالش‌های متعددی وجود دارد.

در شرایطی که شرکت اسنپ صرفا خود را یک واسط الکترونیکی میان رانندگان و مسافران می‌داند، نرخ بالای کمیسیون دریافتی از سوی اسنپ یکی از دلایل اعتراضات و عامل گرانی‌ها اعلام می‌شود. در این خصوص گفته می‌شود افزایش بیشتر نرخ‌های کرایه به منزله افزایش درصد اسنپ و سود بیشتر برای این شرکت است. آیا قصد تجدیدنظر در نرخ کمیسیون اسنپ را ندارید؟

در شرایط اقتصادی فعلی تقلیل دادن عامل گرانی‌ها به اسنپ خود جای سوال است! همان‌طور که توضیح داده شد با توجه به نرخ تورم نمی‌توان از کاربران راننده انتظار داشت با قیمت‌‌هایی که به‌صرفه نیستند کار کنند. احتمالا شما مبلغ کمیسیون سایر تاکسی‌های اینترنتی در دنیا را می‌دانید. کمیسیون اوبر برابر با ۲۵ درصد از هزینه هر سفر است. شرکت لیفت نیز به عنوان یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های تاکسی اینترنتی در جهان، ۲۵ درصد از هزینه هر سفر را به عنوان کمیسیون دریافت می‌کند. کمیسیون دریافتی اسنپ در کلان‌شهرها ۱۵ و در سایر شهرها ۲۰ درصد است، با این حال معمولا با اجرای طرح‌های تشویقی و اختصاص مبلغی از کمیسیون اسنپ به کاربران راننده عملا نرخ متوسط کمیسیون در اسنپ کاهش می‌یابد.
با وجود این، ما همواره به دنبال راهکارهای جدیدی برای بهبود شرایط هستیم، به‌گونه‌ای که همه ذی‌نفعان (از جمله مسافر و راننده) بتوانند از خدمات ما استفاده کنند. درباره کمیسیون هم در حال بررسی مدل‌های مختلف با توجه به شرایط کشور هستیم.
این را هم اضافه کنم که اسنپ در راستای مسوولیت اجتماعی خود از ابتدای فعالیتش تاکنون خانواده‌های شهدا، بیماران خاص، افراد دارای معلولیت و جانبازان را از پرداخت کمیسیون در اسنپ معاف کرده است. در سال ۱۴۰۰ بیش از ۱۵ هزار کاربر راننده اسنپ معاف از کمیسیون بودند. همچنین تاکنون به‌صورت دوره‌ای اقشار مختلف جامعه از جمله زنان سرپرست خانوار، بیماران هموفیلی و … را نیز از پرداخت کمیسیون معاف کرده‌ایم. امسال نیز همزمان با روز جهانی ام اس (۹ خرداد)، کاربران راننده مبتلا به این بیماری به مدت شش ماه از پرداخت کمیسیون معاف شدند.

رها گذاشتن حقوق مردم در بخش اسنپ‌باکس که در خبرها منجر به وقوع مشکلاتی برای مردم شده و لزوم بیمه خدمات و تعهدات این شرکت و ابهام در جبران خسارات را مطرح کرد، به چه سرانجام مشخصی رسیده است؟ آیا همچنان مشکلات به‌صورت موردی حل می‌شود؟

در قوانین و مقررات اسنپ‌باکس ذکر شده که ارسال مرسوله با ارزش بیش از ۵ میلیون تومان با پیک مجاز نیست. در حال حاضر اگر مرسوله در محدوده پوشش ذکر شده باشد و مشکلی برای آن ایجاد شود، حتما خسارت آن به کاربر پرداخت می‌شود. در اسنپ‌باکس نیز به‌طور مداوم به دنبال ارایه راهکارهای جدید هستیم تا خدمات‌دهی بهتری داشته باشیم.

چندی پیش آقای رضاخواه، نماینده مردم تهران در مجلس با انتقاد از اینکه اسنپ اجازه فعالیت به شرکت‌های کوچک و نوپا را نمی‌دهد، اعلام کرد: «این شرکت تا شرکتی به حوزه‌ای ورود می‌کند یا آن را خریداری یا از بازار یا گردونه فعالیت خارج می‌کند و در نهایت شاهد بی‌سروسامانی در حوزه فعالیت اسنپ هستیم و وقتی شرکتی خدمات را به‌صورت انحصاری ارایه کند به دلیل نبود رقیب قدرتمند نظارت کافی برای فعالیتش انجام نمی‌شود و سرکشی می‌کند.» در این خصوص چه پاسخی دارید؟

توقف فعالیت شرکت‌هایی مانند بامیلو، اسنپ‌هیت و اسنپ‌کیو از مواردی است که نشان می‌دهد اسنپ خودش در رقابت با سایر بازیگران متضرر شده است. بنابراین با صرف مطرح شدن یک ادعا نمی‌توان حکم صادر کرد.
گروه اسنپ در تمام حوزه‌های فعالیتش رقیب دارد؛ از فروش بلیت هواپیما بگیرید تا ارایه مشاوره پزشکی و تاکسی اینترنتی. حتی اگر این رقیب در بخش دیجیتال نباشد، بخش سنتی به عنوان رقیبی جدی در بازاری مشترک با ما رقابت می‌کند.
زمین بازی اسنپ با تمامی رقبایش یکسان است. همه ما به طور مستمر برای توسعه بازار فعلی و خلق بازار جدید تلاش می‌کنیم. طبیعتا آنهایی که در شکل‌گیری بازار و بازارسازی حرفه‌ای‌تر هستند کار را برای رقبای‌شان سخت‌تر می‌کنند.
وجود رقیب در هر حوزه‌ای از فعالیت اسنپ به بهبود خدمات آن حوزه کمک می‌کند. در حقیقت داشتن رقیب یا رقبای قدرتمند به کسب‌و‌کارها در بحث فرهنگ‌سازی، رگولاتوری، حل مشکلات و پیشرفت بسیار کمک می‌کند و مجبور نیستند مسیری را که قبلا طی نشده تنها سپری کنند.
در این میان، طبیعی است که رقبا همواره برای دستیابی به برتری و سبقت گرفتن از یکدیگر تلاش کنند. با این حال همه می‌دانیم که کشورمان هنوز در مسیر دیجیتالیزه شدن راه طولانی‌ در پیش دارد. بنابراین فارغ از رقابت برای رسیدن به یک هدف مشترک می‌جنگیم و آن هم توسعه تکنولوژی و نوآوری در کشور است.

حدود دو سال قبل گروه MTN به عنوان یکی از سهامداران اسنپ خروج از سهامداری این شرکت را اعلام کرده بود. در این خصوص اقدامی شده یا نه؟ لطفا وضعیت سهامداران اسنپ را به شکل شفاف و بدون ابهام شرح دهید.

در حال حاضر بخش عمده سهام اسنپ همچنان در اختیار شرکت ام‌تی‌ان ایرانسل است (۶۰ درصد) و گروهی از سرمایه‌گذاران اروپایی (۳۰ درصد) و هایپراستار (۱۰ درصد) بخش دیگر سهام آن را دارند. در مورد MTN نیز در همان مقطع اعلام شد که در ترکیب سهامداری اسنپ باقی خواهند ماند.

برخی از مشکلات قدیمی رانندگان اسنپ که در کارزارهای مختلف نیز ثبت شده است شامل مواردی نظیر:
تعیین کرایه منصفانه
رسیدگی به مبلغ کمیسیون دریافتی اسنپ
نظارت بر نحوه محاسبه و زمان واریز بنزین
پیگیری بیمه رانندگان
رسیدگی به نحوه استخدام و قرارداد یکطرفه
و رسیدگی به یکطرفه شدن قطع همکاری اسنپ است، نتیجه پیگیری این مشکلات به کجا رسیده است؟

درباره تعیین کرایه و همچنین کمیسیون دریافتی در سوالات قبل توضیح دادم.
درباره نظارت بر نحوه محاسبه و زمان واریز بنزین باید بگویم که این فرایند به تنهایی توسط اسنپ انجام نمی‌شود. ماجرا از این قرار است که اسنپ مشخصات و میزان مسافت طی شده هر یک از کاربران راننده را به نهادهای مسوول اطلاع‌رسانی می‌کند و توزیع اعتبار سهمیه سوخت بر عهده نهادهای مربوطه است و اسنپ هیچ اعتبار یا سهمیه سوختی دریافت و توزیع نمی‌کند. تمام سعی ما این است که بنزین سر وقت و منصفانه به دست کاربران راننده ما برسد و ماهانه به صورت مرتب و در تاریخی خاص فهرست مورد نظر تهیه و در اختیار وزارت کشور قرار می‌گیرد تا پس از تایید، وزارت نفت اقدام به واریز سهمیه بنزین رانندگان تاکسی‌های اینترنتی کند، اما متاسفانه گاهی در مراحل خارج از اسنپ این فرایند کند و با تاخیر فراوان انجام می‌شود که ما همواره این موضوع را در حد توان یک شرکت خصوصی پیگیری می‌کنیم تا کاربران راننده ما زودتر به سهم‌شان برسند.
قبل از پرداختن به موضوع بیمه کاربران راننده اجازه دهید مدل همکاری این عزیزان را طبق قوانین بیمه توضیح دهم. همان‌طور که در سوالات قبل گفتم کاربران راننده در تاکسی‌های اینترنتی خود کارفرما هستند و ساعت کاری، دریافتی و نحوه‌ اشتغال‌شان کاملا با افرادی که به عنوان کارمند مشمول قانون کار فعالیت می‌کنند متفاوت است. به همین دلیل نحوه‌ استفاده از بیمه برای این عزیزان هم متفاوت خواهد بود. کاربران راننده به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ کسانی که به عنوان شغل دوم فعالیت می‌کنند و در دستگاه یا شرکتی بیمه‌ شده‌اند و گروه دیگر که تمام‌وقت در پلتفرم تاکسی اینترنتی فعالیت می‌کنند. دسته دوم نیاز دارند که مباحث مربوط به تامین اجتماعی‌ و بیمه‌های تکمیلی مورد نیازشان تامین شود.
اتحادیه کسب‌ و کارهای فضای مجازی کشور نیز این امکان را فراهم کرده تا کاربران راننده تاکسی‌های اینترنتی با ۳ درصد تخفیفِ بیمه بیکاری‌شان (با نرخ ۲۷ درصد) خود را بیمه کنند. ما بارها جلساتی برای مشخص شدن این درصدها با تامین اجتماعی داشتیم. اسنپ تلاش می‌کند امکاناتی که برای رانندگان تاکسی فراهم است برای کاربران راننده هم ایجاد شود و بتوانند از تخفیف‌هایی که در بودجه کشور گذاشته شده بهره‌مند شوند. این تخفیف‌ها از محل‌های خاصی تامین و از سمت دولت به بیمه تامین‌ اجتماعی پرداخت می‌شود و به نوعی مابه‌التفاوت ۱۵ یا ۱۴درصد پرداختی رانندگان تاکسی است تا ۳۰ درصد را جبران ‌کند.
روش‌ها و سناریو‌های مختلفی را می‌توان برای انجام این فرایند متصور شد. به عنوان مثال کاربران راننده می‌توانند بیمه‌ خویش‌فرما شده و از تخفیف‌هایی که دولت منابعش را تامین می‌کند، بهره‌مند شوند. یعنی حق بیمه خود را (با درصد کمتری) پرداخت کنند و از تمام امکانات بیمه تامین اجتماعی برخوردار شوند.
امیدواریم در نهایت ارگان‌های مختلف از این موضوع حمایت کنند تا این افراد بتوانند از امکانات بیمه تامین اجتماعی و سایر بیمه‌های موجود استفاده کنند.

برویم سراغ چند پرسش در حوزه‌های مالی و مالیاتی. درآمد روزانه اسنپ تنها در بخش حمل و نقل در حال حاضر چه میزان است و میزان، روش محاسبه و راستی‌آزمایی ممیزان مالیاتی در این بخش (با توجه به انحصار اطلاعات در اختیار شرکت) چگونه است و آیا اسنپ مالیات می‌پردازد؟ چرا که سال ۹۸ مدیرعامل سابق این شرکت گفته بود: «درحال حاضر اسنپ هنوز سودآور نیست بنابراین نمی‌تواند مشمول مالیات باشد اما به محض سودآوری با کمال میل مالیات را پرداخت خواهد کرد.» آیا بخش‌های مختلف اسنپ به صورت شرکت‌های مجزا اداره می‌شوند یا زیرنظر یک شرکت هستند. اگر مجزا هستند وضعیت هیات‌مدیره‌های ایشان به چه شکل است. اگر هم در قالب یک شرکت واحد اداره می‌شود این یک راه دائمی برای گریزهای مالیاتی و ایجاد ابهام و بهانه در خصوص زیان‌دهی دیگر بخش‌ها خواهد شد.

از آنجا که اسنپ یک شرکت سهامی عام نیست و در بورس حضور ندارد -به دلیل حفظ اطلاعات محرمانه- قادر به نشر درآمد روزانه نیستیم. به طور کلی اولویت شرکت‌های استارت‌آپی در چند سال اول توسعه بازار و رشد شاخص‌های مرتبط با این حوزه است که در مورد اسنپ می‌توان افزایش سفرهای روزانه، تعداد کاربران و … را مثال زد. بنابراین در اسنپ پیش از آنکه دستیابی به سود در اولویت قرار بگیرد بحث سرعت رشد و پوشش خدمات در تمام نقاط کشور مطرح است. نگرش ما در این زمینه شبیه به سال‌های ابتدایی فعالیت شرکت آمازون است. این شرکت دهه‌ها تمرکزی بر سوددهی نداشت و به این موضوع به صورت بلندمدت نگاه می‌کرد.
همچنین بخش‌های مختلف اسنپ به صورت شرکت‌های مجزا اداره و مالیات هر شرکت طبق قوانین جاری کشور به طور کامل پرداخت می‌شود. بنابراین ادعای مطروحه درباره فرار مالیاتی به هیچ‌عنوان امکان‌پذیر نیست و صحت ندارد. حتی در سنوات پیشین، اسنپ با وجود زیان‌ده بودن -به‌ واسطه‌ عدم شناخت و ماهیت جدید سرفصل‌های هزینه‌های خود- مالیات پرداخت کرده است.

زمانی شرکت اسنپ برنامه ورود به بورس داشت. در حال حاضر آیا همچنان این شرکت قصد ورود به بورس را دارد؟

بله، ما هم در آینده قصد ورود به بورس را داریم. خوشبختانه اولین شرکت از زیست‌بوم فناوری ایران در فرابورس پذیرفته شده که این اتفاق بسیار مثبت است. با توجه به نداشتن سابقه ارزش‌گذاری‌ شرکت‌ها بر اساس دارایی‌های نامشهود، طبیعتا پذیرش تپسی در فرابورس به عنوان یک تجربه موفق می‌تواند زمینه‌ساز پذیرش و عرضه عمومی شرکت‌های مشابه شود.

مبحث حریم خصوصی و امنیت داده‌های کاربران یکی از مهم‌ترین مسایل دنیاست. سوال مهم این است که حجم عظیم داده‌های مردم با چه شرایط و چگونه از نظر پروتکل‌های امنیتی ذخیره‌سازی می‌شود؟ همچنین با توجه به تنوع خدمات اسنپ این است که آیا این اطلاعات به اسم یک فرد در یک جا تجمیع می‌شود یا در پروفایل‌های جداگانه نگهداری می‌شود؟

اطلاعات اسنپ در سرورهای داخل کشور ذخیره و با حساسیت و امنیت فوق‌العاده محافظت می‌شود. حتی سرمایه‌گذاران اسنپ نیز به اطلاعات این شرکت دسترسی ندارند و تنها آمار و ارقام به صورت کلی در اختیار آنها قرار می‌گیرد.