آخرین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی توسعه فناوری، با حضور مسعود حسنلو، دبیر ستاد فناوری‌های فرهنگی و نرم معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در آستانه یک‌سالگی نسل سوم ستاد برگزار شد. در این نشست، ضمن رونمایی از رویداد ملی صنایع خلاق (مانوین)، اتفاقات یک سال اخیر، دوره گذشته و چشم‌انداز آینده این ستاد در سال ۱۴۰۳ تشریح شد.
به گفته حسنلو، تدوین ۶۰ اقدام راهبردی سند توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم، ۱۹ اولویت حوزه صنایع فرهنگی، حمایت از ۲۰۰۰ شرکت خلاق، ایجاد بیش از ۱۰۰ خانه خلاق و ایجاد ظرفیت ۴۰۰ سرباز امریه در شرکت‌های خلاق برای نخستین بار، از مهم‌ترین اقدامات این ستاد محسوب می‌شود. همچنین توسعه زیرساخت‌های صادرات، طرح‌های پیشران و تبدیل بازیگران و شرکت‌های مستعد به موثر در حوزه صنایع خلاق، از برنامه‌های این ستاد در سال آینده است.
- تاریخچه شکل‌گیری ستاد
در این نشست، حسنلو با اشاره به تاریخچه ستاد توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم گفت: این ستاد از ابتدای دهه ۱۳۹۰ در معاونت شکل گرفت. همچنین سند توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم، سال ۱۳۹۷ در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب و در سال ۱۴۰۰، توسط رئیس جمهور مصوب شد.
وی افزود: سازوکار ستاد، فرادستگاهی و ذیل شورای عالی انقلاب فرهنگی است و برای هماهنگی با دستگاه‌های مختلفی که در کشور در حوزه صنایع خلاق فعالیت دارند، در معاونت علمی مستقر شده و در سال‌های اخیر در کشور ما توجه جدی‌تری به این صنایع شده است.
حسنلو تصریح کرد:عملا حوزه فناوری‌های فرهنگی بومی‌ساز، فناوری‌های اجتماعی و کسب‌وکارهای مبتنی بر فرهنگ مانند موسیقی، سینما، انیمیشن، نوشت‌افزار، بازی و سرگرمی، آموزش و یادگیری، حوزه‌های متنوع روزمره و کسب‌وکارهایی مانند آنها به صنعت و کسب‌وکار پایدار تبدیل نشده‌اند. این موضوع، یکی از وضعیت‌های جدی حوزه فرهنگی کشور است، زیرا این کسب وکارها هنوز به جریان اجنماعی و صنعتی تبدیل نشده‌اند.
دبیر ستاد فناوری‌های فرهنگی و نرم با بیان اینکه برای ایجاد همگرایی، هماهنگی و زیرساخت کارهای بزرگ، عملا ستاد ذیل شورای عالی انقلاب فرهنگی شکل گرقت، اظهار داشت: بسیاری از کارهایی که در ستاد پیگیری می‌کنیم، مرتبط با سایر دستگاه‌هاست و ما نقش هماهنگ‌کننده داریم.
- ۱۹ اولویت صنایع فرهنگی و ۶۰ اقدام راهبردی
وی به جنبه‌های مختلف گزارش خود اشاره و تصریح کرد: یکی از موارد، اقداماتی است که در حوزه اجرایی‌سازی سند ملی در ستاد، طی ایام اخیر اتفاق افتاده است. یک سند ملی در سال ۱۴۰۰ توسط رئیس‌جمهوری ابلاغ شده و ما موظف به پیگیری آن هستیم. یکی از اقدامات انجام‌شده در این حوزه، بررسی وضعیت شرایط کنونی کشور بود. متاسفانه از لحاظ زیرساخت‌های آماری و مطالعاتی در حوزه صنایع فرهنگی قوی نیستیم و وضعیت خوبی نداریم. همچنین زیرساخت آماری قوی در حوزه پژوهشی که ناظر به بحث فرهنگی است، شکل نگرفته است.
حسنلو افزود: یکی از کارهای اصلی ستاد در این دوره، بررسی وضعیت و تاب‌آوری ملی در حوزه صنایع خلاق بود. این کار، انجام شده و ما با ۱۹ اولویت در حوزه‌های مختلف در این صنعت مواجه هستیم. این موارد از حوزه صنایع دستی تا تاب‌آوری اجتماعی را شامل می‌شود. اینها قطعا نیاز به اولویت‌شناسی و اولویت‌سنجی دارد. این فرایند طی جلسات متعدد و همکاری با سایر دستگاه‌های مختلف که عضو سند هستند، طی شده و ضمن دستیابی به اولویت‌ها، مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی را گرفته‌ایم.
دبیر ستاد فناوری‌های فرهنگی و نرم درباره اقدام دیگر این ستاد گفت: مورد بعدی در حوزه پیش‌نویس اجرایی، ۶۰ اقدام راهبردی درباره این سند بوده که در این مدت، انجام و به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه شده است. در این زمینه، موضوع شاخص اولویت‌های فناوری و نقشه راه سند و اقداماتی مطرح است که تمام اسناد بالادستی در کشور نیاز به تدوین این مسائل دارند تا دقیق‌تر اجرا شوند.
حسنلو با اشاره به اینکه متاسفانه اسناد در کشور ضمانت اجرایی ندارند، اظهار داشت: تا وقتی که این اسناد به برنامه و بودجه متصل نشوند، این مشکل وجود دارد. سند توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم هم از این مسئله رنج می‌برد. این سند، سنگین و بزرگ است و برای تحقق مسئولیت‌های ذکرشده در آن، نیازمند ساختارها و نهادهای مختلف هستیم که قسمتی از آن در کشور وجود دارد.
- ضعف بودجه فرهنگی کشور: فقط ۱٫۵ میلیارد دلار
وی توجه به برنامه و بودجه حوزه فرهنگی در کشور را ضعیف، عنوان و تاکید کرد: این موضوع را می‌توان در مقایسه اعداد و ارقام در بودجه به شکل جدی مشاهده کرد. این سند، بودجه مستند ندارد و نقش هماهنگی بین دستگاه‌ها برای رسیدن به اهداف مطرح است اما تک‌تک دستگاه‌ها مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و جهاد دانشگاهی که در این سند، تکلیف بر دوش دارند، برای اجرای این تکالیف، به بودجه جدی‌تر نیاز دارند.
حسنلو درباره ضعف ساختار بودجه فرهنگی کشور گفت: کل بودجه فرهنگی کشورمان اعم از ۱۹ حوزه که عضو آن هستند مانند بازی‌های رایانه‌ای، نوشت‌افزار و… حدود ۱٫۵ میلیارد دلار است، در صورتی که در آمریکا، فقط برای بازی‌های رایانه‌ای، سالانه حدود ۷ الی ۸ میلیارد دلار، سرمایه‌گذاری دولتی صورت می‌گیرد که تقریبا ۴ یا ۵ برابر کل بوجه فرهنگی ماست.
دبیر ستاد فناوری‌های فرهنگی و نرم افزود: به جز آمریکا که صنعت قوی در این زمینه دارد، سایر حوزه‌ها هم همین‌گونه است. سهم ما به نسبت GDP، به شدت پایین و در مقایسه با ظرفیت جغرافیایی و جمعیتی، پایین‌تر از فضای بین‌المللی است. این امر، نیاز به سرمایه‌گذاری در این حوزه دارد. باید فضای رسانه‌ای و گفتمان‌سازی رسانه‌ای برای توجه بیشتر به حوزه فناوری‌ها و کسب‌وکارهای فرهنگی توسعه یابد، زیرا در دنیا، کسب‌وکار فرهنگی یکی از جریانات مولد اقتصاد محسوب می‌شود.
وی افزود: اگر ضریب بازگشت سرمایه در حوزه صنایع، ۱ به ۵ یا ۱ به ۴ باشد، در حوزه فرهنگی، ۱ به ۱۰ و یا ۱ به ۲۰ است. این در حالی است که ما شاهد سرمایه‌گذاری در حوزه انیمیشن تا ۱۰۰ میلیون دلار هستیم و انیمیشن‌هایی داریم که ۱ میلیارد دلار فروش داشته‌اند. در سینما نیز شاهد این موضوع هستیم. بنابراین حوزه بازارپذیری این مسئله، جدی‌تر می‌شود.
- پشتوانه مالی و اجرایی اسناد در کشور، پایین است
حسنلو با اشاره به اینکه ما اسناد بالادستی در کشور کم نداریم، بیان کرد: متاسفانه ضریب اجرای اسناد در کشور به شدت پایین است. یکی از دلایلش این است که متاسفانه اسناد، پشتوانه مالی و اجرایی ندارند. ما تمرکز جدی بر روی تکالیف‌مان در حوزه سند داشتیم اما آنچه انتظار داریم باعث تحول در حوزه صنایع فرهنگی و صنایع خلاق کشور شود، مسئله اکوسیستم این صنایع در کشور است.
وی اظهار داشت: برای ارتباط با اکوسیستم، رویکرد کارگروهها را پیش گرفتیم. ما ۱۷ تا ۱۸ حوزه در سند داریم که بعضا نزدیک یا دور از هم هستند و تلاش کردیم جمع نخبگانی حوزه اکوسیستم صنایع خلاق و فناوری نرم را امسال دور هم جمع کنیم. بیش از۵۰ نشست تخصصی در حوزه های مختلف در کارگروهها برگزار کردیم و شبکه نخبگان شامل بیش از ۱۰۰ نفر از صاحب‌نظران و فعالان این اکوسیستم دورهم جمع شدند. در یک فرایند مشخص، توانستیم اولویت‌های بخش‌های مختلف اکوسیستم را تعیین کنیم.
حسنلو افزود: بخشی از اکوسیستم فناوری نرم، اولویت خاص خود را دارد. یک حوزه نیازمند زیرساخت صادراتی، حوزه دیگر نیازمند زیرساخت آموزش، حوزه بعدی نیازمند زیرساخت رسانه و حوزه دیگر نیازمند زیرساخت قوانین است. ما به جای اینکه به سراغ پژوهش‌های دانشگاهی برویم، برای کشف این مسائل، سراغ نخبگان و اندیشمندان همین حوزه رفتیم و سعی کردیم از مدل‌های مدیریتی استفاده کنیم تا گزاره‌ها استنادپذیر باشند. ماحصل برگزاری این جلسات و کارگروهها، کشف اولویت‌های حوزه‌های مختلف ستاد بود که این کار در کنار سند، مسیر راه را مشخص می‌کند.
- حمایت از ۲۰۰۰ شرکت خلاق و تشکیل ۱۰۷ خانه خلاق
دبیر ستاد فناوری‌های فرهنگی و نرم از تعریف دو نقش مشخص برای این ستاد در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، خبر داد و گفت: توسعه اکوسیستم صنایع خلاق با محوریت شرکتها و ادبیاتی که در سال‌های اخیر شکل گرفته، یکی از این موارد به شمار می‌رود. خانه‌های خلاق و شرکت‌های خلاق، مواردی هستند که در حوزه کسب‌وکار فرهنگی فعالیت می‌کنند و یک مزیت فناورانه و نوآورانه را در کارشان مدنظر قرار می‌دهند. اینها با مسیر سنتی صنایع دستی، آموزش و یادگیری متفاوت هستند و به دلیل بهره‌مندی از فناوری و نوآوری، می‌توانند بازیگران جدی پیشبرد اهداف برای تقویت بیشتر اکوسیستم باشند.
وی با بیان اینکه در سال‌های اخیر خانه خلاق نیز شکل گرفته، اظهار داشت: در زمینه حمایت از شرکت‌های خلاق تا الان حدود ۲۰۰۰ مورد شناسایی شده است. با این حال، با توجه به ظرفیت خیلی جدی‌تر در اکوسیستم، خواهان کمک از سوی شرکت‌های فعال، شناسایی این شرکتها و توسعه اقتصادی در این حوزه هستیم.
حسنلو همچنین از شکل‌گیری ۱۰۷ خانه خلاق در سال‌های اخیر خبر داد و گفت: خانه‌های خلاق زیرساخت رشد افراد، شرکتها و این اکوسیستم هستند. در این زمینه برخی مجموعه‌ها توان هدایت، رشد و ارائه زیر ساخت به بازیگران حوزه صنایع خلاق را دارند و بازوهای کمکی ستاد در اقصی نقاط کشور محسوب می‌شوند. از این‌رو، برای تقویت و توسعه این زیست‌بوم، دبیرخانه شرکت‌های خلاق با خدمات متنوع تاسیس شده است.
- ظرفیت ۴۰۰ سرباز امریه برای شرکت‌های خلاق
دبیر ستاد فناوری‌های فرهنگی و نرم در بخش دیگری از سخنان خود به دو اتفاق مهم از سال گذشته تا کنون اشاره و تصریح کرد: اتفاق اول، در حوزه سربازی در شرکت‌های خلاق بود. هرچند امکان سربازی در شرکت‌های دانش بنیان وجود داشت اما این امر در شرکت‌های خلاق میسر نبود و این امکان در نیمه دوم سال فراهم شد. ما موفق شدیم ظرفیت ۴۰۰ سرباز امریه در شرکت‌های خلاق ر برای دو سال، یعنی سالانه ۲۰۰ سرباز از سازمان نظام وظیفه عمومی بگیریم. این اقدام، امکان خوبی برای شرکت‌هایی است که نیروی نخبه در آنها فعالیت می‌کند و می‌تواند فرایند سربازی را به شکل امریه در همان شرکت طی کند.
حسنلو افزود: اتفاق دوم، مسئله الحاقیه آیین‌نامه ارزیابی خانه‌های خلاق بوده که کار آن انجام شده و فرایند این اقدام نیز شروع می‌شود. ما به جای اینکه تمام فرایند ارسال و ارزیابی خانه خلاق را متمرکز در دبیرخانه انجام دهیم، سعی کردیم از ظرفیت اکوسیستم هم در این حوزه استفاده کنیم و این الحاقیه را در مسیر قبلی با امکان تایید خانه‌های خلاق توسط متولی آن بگیریم و اینکه خانه‌های خلاق با سازوکار دیگر هم وجود دارد. همچنین تلاش کردیم حمایت برای حضور در نمایشگاه‌ها، اعم از داخلی و بین‌المللی را توسعه دهیم. در این رابطه، استقرار در اماکن مسکونی، جزء خدمات دبیرخانه است. ضمنا سعی کردیم تسهیلات خاص مرتبط با خسارات ناشی از کرونا، قطع اینترنت و… را برای شرکت‌های خلاق فراهم کنیم.
وی افزود: نکته بعدی دراکوسیستم، فضای ترویج و گفتمان‌سازی بوده است. ما سعی کردیم در دو سطح فعالیت‌های ستاد را ناظر بر گفتمان‌سازی و توسعه زیرساخت انجام دهیم. یک بخش آن، ناظر بر فعالیت‌هایی بود که با دستگاه‌های دیگر اتفاق افتاده است. نظر ما این بود که ظرفیت های دولتی را اهرم کنیم تا از تکثر و پراکندگی منابع و امکانات جلوگیری شود.
- توافقنامههای ستاد با سازمان‌ها برای توسعه بستر خدمات
حسنلو ادامه داد: یک تفاهم‌نامه با سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای، برای استقرار و خدمات دیگر توسط شرکت‌های خلاق منعقد شده تا بستر خدمات را ایجاد کند. همچنین با سازمان مدارس مرکزی دولتی آموزش و پرورش تفاهم‌نامه داشته‌ایم تا زنجیره شرکت‌های حوزه آموزش یادگیری را به خدمات آموزش و پرورش و سبد کالای آن اضافه کنیم.
وی درباره تفاهم‌نامه‌های دیگر گفت: ما اقدامات مشترک با سازمان مطالعات دانشگاهی و موارد عملیاتی دیگر مانند با میراث فرهنگی داشته‌ایم که یکی از توافقنامههای جدی معاونت بوده و با عاملیت ستاد پیش رفته است. ارزش این توافقنامه بیش از ۳۰۰ میلیارد است و می‌تواند در حوزه توسعه زیرساخت نوآوری کشور، توسعه گردشگری صنایع دستی و خدمات این حوزه اتفاق بیفتد. این، یک توافقنامه با کسب‌وکارهایی است که در این زمینه می‌توانند شکل بگیرند.
دبیر ستاد فناوری‌های فرهنگی و نرم خاطرنشان کرد: ضمنا یک تفاهم‌نامه توسعه فناوری در حوزه صنایع خلاق با وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) داشته‌ایم که یکی از اقدامات آن، بنیاد توسعه و تبادل فناوری در صنعت اسباب‌بازی بوده است. این اقدام با مشارکت وزارت صمت و نهادهای ذیربط مثل شورای نظارت بر اسباب‌بازی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان صورت گرفته است.
وی افزود: ما در موارد متعدد در کنار بازیگر اصلی حوزه فرهنگ، یعنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، برای توسعه فناوری‌های نرم در حوزه‌هایی که روی آنها متمرکز است، هستیم. همچنین ما اولین صندوق مشترک سرمایه‌گذاری بازی رایانه‌ای را با کمک بنیاد بازی‌های رایانه‌ای شکل دادیم که در جشنواره بازی‌های رایانه‌ای فجر، از آن رونمایی شد و سرمایه‌گذاری روی آن نیز صورت گرفت.
حسنلو اظهار داشت: با شورای فرهنگ عمومی در معاونت فناوری، برنامه حوزه مد و پوشاک را برگزار کردیم. نکته مهم آن، اتصال به شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور به عنوان یک مسئله خاص بوده است. در کنار آن، رویدادهای دیگری نیز با حمایت عاملیت ستاد طی امسال برگزار شد که رویداد ملی «بازیستا» در حوزه بازی‌نویسی از جمله آنهاست. این رویداد با مشارکت ستاد و عاملیت حوزه هنری کودک و نوجوان انجام شد. ضمنا رویدادهای مختلف هم‌رسانی در حوزه‌های گوناگون مانند رویداد «نوپیا» در عرصه نوآوری اجتماعی، جشواره فیلم کوتاه برای دانش‌آموزان مدرسه و رویداد فناوری حوزه گردشگری، از برنامه‌های مشخص ستاد در سال گذشته بوده است.
- برنامه ستاد در دوره جدید: تبدیل بازیگران «مستعد» به «موثر»
دبیر ستاد فناوری‌های فرهنگی و نرم با بیان اینکه یکی از نیازهای اساسی کشور، ایجاد بازیگران موثر در حل مسائل اجتماعی است، گفت: فناوری‌های نرم و فرهنگی، فناوری‌هایی هستند که توان حل مسائل اجتماعی را دارند.
وی افزود: ما مسائل مختلفی در کشور داریم. مانند بحران کم‌آبی، بحران زبان فارسی، بحران هویت ملی و وفاق اجتماعی یا بحران بیکاری و همه مسائل اجتماعی که در سال های مختلف در کشور ما بازتولید شده است. بسیاری از مسائل، متاسفانه در کشور حل نشده است. یکی از دلایلش، این است که ما ابزار اجتماعی حل مسائل را نداریم. مثلا اگر بخواهیم مسئله حمل‌ونقل را در کشور حل کنیم، سازوکار قدیمی جوابگو نیست و باید یک سازوکار فناورانه از جنس اپلیکیشن‌های حمل‌ونقلی به میدان بیاید تا بتوانیم مسئله را حل کنیم.
حسنلو گفت: تمرکز ستاد در دوره جدید با درک این مسئله که در دوره‌های قبلی نیز به شکل منطقی طی شده، ایجاد زیرساختها و توسعه ادبیات موضوع بوده است. اکنون در این زیرساخت، بازیگران مستعد شکل گرفته‌اند. برای حل مسائل اجتماعیِ این بازیگران مستعد که شاید هنوز به نقطه تفسیر نرسیده‌اند، ستاد کار خود را بر پایه «تبدیل بازیگران مستعد به بازیگران موثر» در حل مسائل اجتماعی قرار داده است.
وی افزود: این، رویکرد اصلی ستاد در دوره جدید است. بر اساس آن، در یکسری موارد، تمرکز ما صراحتا کمتر می‌شود. البته این امر بدین معنا نیست که تمرکز وجود ندارد یا منابعی اختصاص داده نمی‌شود ولی ما در حوزه رشد شرکتها خیلی مواقع به اکوسیستم موجود اتکا کرده‌ایم؛ یعنی در شکل‌گیری شرکت‌های نوپا در دوره جدید یا در حوزه توسعه زیرساختها به واسطه ارقامی که در دوره‌های قبل اتفاق افتاده، زیرساخت بسیار خوبی داریم.
حسنلو با اشاره به اینکه ما بیش از ۱۰۰ خانه خلاق در کشور داریم، اظهار داشت: در این دوره، تمرکز ما بر توسعه کمی خانه خلاق نیست بلکه در توسعه کیفی خانه‌ها و مشخصا شرکت‌های مستقر در خانه‌ها تمرکز داریم. ما به دنبال تقویت شرکت‌های مستعد برای تبدیل آنها به شرکت‌های موثر هستیم تا بتوانند مسائل اجتماعی را حل کنند.
- توسعه زیرساخت صادرات و حمایت از پروژه‌ها در حوزه صنایع خلاق
دبیر ستاد فناوری‌های فرهنگی و نرم با اشاره به اینکه برای تقویت شرکت‌های مستعد به موثر، دو اقدام انجام دادیم، گفت: یک اقدام، توسعه زیرساخت صادرات است که راحت‌ترین مسئله در حوزه صنایع خلاق محسوب می‌شود. بازار کشور ما برای توسعه صنایع خلاق، اشتباه است. البنه نمی‌خواهم از لفظ بازار ناکافی استفاده کنم.
وی افزود: اقدام دیگر ما، حمایت از طرح‌های اهرمی پیشران بوده است. طرح‌های پیشران، مواردی هستند که می‌توانند یک مجموعه یا اکوسیستم را در زمان کوتاهی با منابع هوشمندانه به رشد مشخصی برسانند. هر اکو سیستم بنا به مقتضیات، اختصاصات رشد خود را دارد. این مهم با مشارکت کارگروهها اتفاق افتاده و از ظرفیت و ایده خود شرکتها استفاده می‌کنیم. ما از طرح‌های خاص شرکتها که بتواند اکوسیستم خودشان را به طور جدی توسعه دهد، حمایت ویژه می‌کنیم. این موضوع، نقش اصلی معاونت در حمایت از شرکت‌های خلاق در حوزه فناوری فرهنگی است.
حسنلو گفت: بنابراین صادرات و حمایت از پروژه‌های ویژه، دو ابزار ما برای توسعه و رشد شرکتها از نقطه مستعد به موثر است. این، برنامه اصلی ما برای تاثیرگذاری شرکت‌هاست تا آنها بتوانند تاثیرگذاری اجتماعی ایجاد کنند. همچنین یکی از پروژه‌های جدی ستاد، تاسیس آزمایشگاه اثرات اجتماعی بوده است. این موضوع، نیاز کشور ماست.
این مقام معاونت علمی و فناوری با بیان اینکه در بسیاری از کسب‌وکارها و حتی فرایندهای حاکمیت، ارزیابی اثر نمی‌شود، عنوان کرد: برای تکمیل چرخه خود در ستاد، به سراغ ارزیابی اثر هم رفته‌ایم.
- سهم صنایع خلاق از بودجه فرهنگی: ۱۰ تا ۱۵ درصد!
دبیر ستاد فناوری‌های فرهنگی و نرم گفت: در کنار همه این مسائل، مسئله‌ای که با آن مواجه شدیم که از قبل وجود داشت و تمرکز ستاد از سال آینده است، توسعه اکوسیستم مالی این حوزه است.
وی بار دیگر با تاکید بودجه فرهنگی کشور اظهار داشت: مسئله مهم، بودجه فرهنگی کشور در همه دستگاه‌هاست که حدود ۱٫۵ میلیارد است و با دلار ۶۰ هزار تومانی، نزدیک به ۷۰ هزار میلیارد تومان می‌شود. با این حال، عددی که واقعا از این چشمه از بالا سرازیر می‌شود و عددی که در نقطه توسعه کسب‌وکار به شرکت‌های خلاق می‌رسد کمتر از ۵۰۰۰ یا ۱۰ هزار میلیارد تومان است؛ یعنی عملا یک‌دهم یا یک‌هفتم این عدد، به کسب‌وکارهای مردمی فعال در حوزه صنایع خلاق کشور سرریز می‌شود.
حسنلو افزود: اگر ۵۰۰ میلیارد از این عدد به حوزه انیمیشن اختصاص یابد، می‌توانیم در سال، چندین برابر نقطه اثر داشته باشیم. هزینه تولید انیمیشن‌های مطرح امسال در سینما، مانند «پسر دلفینی» یا «بچه زرنگ»، کمتر از ۱ میلیون یا ۵۰۰ هزار دلار، یعنی ۲۵ الی ۳۰ میلیارد تومان بوده است. پس الان با این ارقام، انیمیشن فاخر (ایرانی) تولید می‌شود که از نظر کیفی با انیمیشن‌های خارجی، تفاوت سطح چندانی ندارد، در حالی که هزینه تولید ساده‌ترین انیمیشن‌های خارجی، حداقل ۵ تا ۱۰ میلیون دلار و انیمیشن‌های فاخر آنها تا ۱۰۰ میلیون دلار است.
- ۱۰ کاراکتر اول انیمیشن‌های محبوب کودکان ایرانی، آمریکایی هستند!
دبیر ستاد فناوری‌های فرهنگی و نرم خاطرنشان کرد: وقتی از صنایع فرهنگی صحبت می‌کنیم، تنه‌ای به حوزه امنیت فرهنگی ما هم می‌زند؛ یعنی از ۱۰ کاراکتر پرطرفدار بچه‌های ایرانی، هیچ کاراکتر غیرآمریکایی در میان آنها نیست و ۱۰ کاراکتر اول، مطلقا آمریکایی است! حتی نمی‌گویم خارجی، بلکه آمریکایی است. الان انیمیشن‌ها و کاراکترهایی مانند السا، بن‌تن یا باب اسفنجی، محبوب بچه‌های ما هستند و هیچ کاراکتر ایرانی و غیرآمریکایی در فهرست ۱۰ انیمیشن اول نیست.
حسنلو ادامه داد: وقتی از امنیت فرهنگی صحبت می‌کنیم یعنی بچه‌های ما برای مصرف فرهنگی‌شان، از محتوای خارجی استفاده می‌کنند که می‌توان گفت حداقل تولید، هدایت و سیاستگذاری‌اش دست ما نبوده است. با جریانات اخیر و ضدیت با خانواده که در کمپانی‌های بزرگ شکل می‌گیرد، مسئله امنیت فرهنگی جدی‌تر می‌شود. بنابراین برای تامین امنیت فرهنگی بچه‌های خودمان، باید در حوزه صنایع فرهنگی سرمایه‌گذاری کنیم.
- سبد مصرف فرهنگی مردم: ۲۵۰هزار میلیارد، بودجه صنایع فرهنگی خلاق: ۱۰ هزار میلیارد!!
دبیر ستاد فناوری‌های فرهنگی و نرم گفت: در حال حاضر، حاکمیت، ۷۰ هزار میلیارد تومان (همت)، در حوزه فرهنگی هزینه می‌کند و به کسب‌وکارها، زیر ۱۰ هزار میلیارد و به زعم بنده، زیر ۵ هزار میلیارد تومان می‌رسد. واقعا مردم چقدر در حوزه فرهنگی مصرف دارند؟ عددی که از سال ۱۴۰۱ از مرکز آمار برای ما ارسال شده، نشان می‌دهد سبد مصرفی فرهنگی مردم بیش از ۲۵۰ هزار میلیارد تومان است؛ یعنی اگر بودجه این بخش را ۱۰ هزار میلیارد تومان بگیریم، ۲۵ برابر عددی که دولت هزینه می‌کند، مردم فقط هزینه کالای فرهنگی دارند!
وی افزود: عمده این ۲۵۰ هزار میلیارد تومان، شامل پوشاک و اکسسوری‌ها می‌شود. اگر این حوزه را از این سبد خارج کنیم نزدیک ۱۰۰ هزار میلیارد تومان کم می‌شود و با عددی نزدیک به ۱۰۰ هزار میلیارد تومان مواجهیم که البته همچنان عدد قابل توجهی است. همچنین ۲ یا ۳ هزار میلیارد به حوزه نوشت‌افزار و چند هزار میلیارد به حوزه اسباب‌بازی و نزدیک ۱۵ یا ۲۰ هزار میلیارد به حوزه بازی رایانه‌ای اختصاص دارد.
حسنلو با بیان اینکه موارد متعدد در حوزه کالای فرهنگی مانند رفتن به سینما، گوش دادن به موسیقی، رفتن به تئاتر و خرید کتاب هم مطرح است، تصریح کرد: حدود ۱ الی ۲ هزار میلیارد تومان به کتاب اختصاص دارد که به نسبت سایر حوزه‌ها سهم کمی است، در حالی که بیشترین هزینه حاکمیت، در حوزه کتاب است. این موضوع، از جمله مسائلی است که نشان می‌دهد ما هنوز تغییر پارادایم‌های حوزه فناوری فرهنگی را درک نکرده‌ایم. بنابراین با این اعداد و ارقام بودجه در حوزه حاکمیت، به نظرم، اتفاق جدی نخواهد افتاد.
وی خاطرنشان کرد: چیزی که در این فضا به آن نیاز داریم، تجمیع و هدایت سرمایه مردمی برای تقویت حوزه صنایع خلاق است. تمرکز ستاد برای استفاده از ظرفیت سرمایه‌های مردمی است. برای این مسئله، قرار است حوزه جمع‌سپاری را تقویت کنیم که در این زمینه، یکسری از اتفاقات صورت گرفته و به منابع مالی، تنوع‌بخشی ناشی از اکوسیستم داده‌ایم. همچنین باید زیرساخت مالی مثل صندوق‌ها و نهادها را توسعه دهیم. بنابراین این موضوع هم به عنوان کارویژه برای ما تعریف شد.
- از «مانوین» تا «اینوتکس»: گردهمایی فعالان صنایع خلاق
حسنلو در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشت: ما این فرضیه را مطرح کردیم که نسل جدید حوزه فناوری و نوآوری در کشور، با محوریت حوزه صنایع فرهنگی و صنایع خلاق شکل خواهد گرفت. این باور ماست که اتفاقی که در حوزه فناوری کشور در سال‌های آینده رخ می‌دهد، از جنس فرهنگی و فناوری نرم است؛ یعنی ما الان به نقطه‌ای رسیده ایم که فناوری در خدمت مسائل اجتماعی باشد.
دبیر ستاد فناوری‌های فرهنگی و نرم گفت: برای ساختن هویت عمیق‌تر برای کشور، در جهت ساختن خانه جدید، در مسیر رویداد «مانوین» (به معنای خانه) حرکت کرده‌ایم؛ خانه‌ای که بر پایه فناوری‌های جدید ایرانی طراحی شده و یک رویداد ملی در کنار رویداد نمایشگاهی اینوتکس است؛ رویدادی که در سال‌های اخیر پرچمدار نوآوری بوده و بیانگر هویت قوی است. بنای ما در اینوتکس، ایجاد ارزش افزوده برای مجموعه، اجتماع و جماعت حوزه فناوری است تا صنایع خلاق را کنار هم جمع کنیم.
وی با بیان اینکه ما باید تغییر پارادایم ایجاد کنیم، تاکید کرد: رسالت ما حل مسائل اجتماعی است و برای این کار، نیاز به بازیگران قوی داریم. مانند زبان فارسی که نهادهای بسیاری وظیفه حفظ این میراث را دارند اما دایره لغات زبان فارسی ما به کمتر از ۵۰۰ کلمه در روز رسیده و هیچ‌کدام از نهادها، متاسفانه توانایی افزایش دایره لغات را ندارند.
حسنلو افزود: تنها بازیگری که در این وضعیت، مقاومت می‌کند، بازی «آمیرزا» است که نزدیک ۱۸ تا ۲۰ میلیون نصب دارد و در حوزه توسعه دایره لغات در حال فعالیت است. ما تا وقتی از این بازیگران نداشته باشیم که از فناوری برای ساخت بخشی از هویت ما استفاده کنند، عملا نمی‌توانیم از هویت‌سازی و حل مسائل اجتماعی صحبت کنیم.
وی در پایان با اشاره به رویداد «مانوین» گفت: ما این رویداد را به عنوان بخشی از نمایشگاه اینوتکس طراحی کردیم تا افراد موثر و فعالان صاحبنظر را دور هم جمع کنیم و دستاورهای حوزه صنایع خلاق را به نمایش بگذاریم. امیدواریم با نشست‌های مختلف، ذهنیت افراد را در حوزه صنایع خلاق تغییر دهیم و به واسطه این رویدادها، تغییر پارادایم اصطلاحا رنسانسی در نگاه کشور، در عرصه صنایع خلاق ایجاد کنیم. در روزها و هفته‌های آینده، از مانوین بیشتر خواهیم شنید.
- دبیر اینوتکس: ۳۴۰۰ میلیارد دلار، گردش بازار صنایع خلاق و فرهنگی جهان در ۲۰۳۰
در ادامه این نشست، سجاد عباسی فشمی، دبیر نمایشگاه اینوتکس ضمن دعوت برای حضور در این رویداد گفت: رویداد صنایع خلاق بخشی از رویداد اینوتکس را شامل می‌شود.
عباسی با بیان اینکه در سال‌های گذشته، این موضوع مهجور بود، اظهار داشت: طبق آمار جهانی در سال ۲۰۲۲، گردش بازار صنایع خلاق و فرهنگی، ۲۶۰۰ میلیارد دلار بوده و طبق پیش‌بینی‌ها، در ۲۰۳۰ می‌تواند به رقم ۳۴۰۰ میلیارد دلار برسد.
وی افزود: اگر این رقم را با رشدی که برای قسمت‌های مختلف تا سال ۲۰۳۰ لحاظ شده، مقایسه کنیم، رشد این بخش نسبت به سایر حوزه‌ها، بسیار بیشتر است.
دبیر نمایشگاه اینوتکس تصریح کرد: در صادرات محصولات فناوران سخت‌افزار، مشکلات زیاد است. برای بیشتر و بهتر دیده شدن حوزه فناورانه و خلاقانه در نمایشگاه سال آینده، برای رویداد مانوین، فضایی بالغ بر ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ متر لحاظ شده است. این رویداد، چند بخش است. در بخش نمایشگاهی، خانه‌های خلاق و مجموعه‌های فعال صنایع نرم و فرهنگی که نوآوری خاصی در این حوزه دارند، می‌توانند از طریق وب‌سایت نمایشگاه به نشانی www.inotex.com در بخش مانوین ثبت‌نام کنند.
عباسی خاطرنشان کرد: ثبت‌نام تا ۲۹ اسفندماه به صورت عادی انجام می‌شود و از اول فروردین‌ماه سال آینده، با افزایش قیمت ۳۰ درصدی همراه است. این کار به این خاطر است که تا پایان امسال، مشارکت‌کنندگان را ترغیب کنیم و اجرای کار را جلوتر ببریم.
وی به بخش رویدادی اشاره و عنوان کرد: در این بخش، فضای تولید محتوا داریم که طی زمان چهار روزه برگزاری نمایشگاه از سخنرانان و متخصصان دعوت می‌شود در این حوزه، محتوای خود را ارائه کنند. همچنین رویدادهای مختلفی در کنار بخش‌های رویدادی مانوین برگزار خواهد شد.
- پیش‌بینی افزایش استقبال با برگزاری همزمان اینوتکس و مانوین
دبیر نمایشگاه اینوتکس با اشاره به بازدید حدود ۱۰۳ هزار نفر طی سال گذشته از نمایشگاه گفت: برآورد ما در طول چهار روز برگزاری این است که با توجه به همزمانی رویداد اینوتکس و مانوین، قطعا با استقبال از این دو رویداد، هم‌افزایی، بیشتر و بهتر خواهد بود.
دبیر نمایشگاه اینوتکس با بیان اینکه این نمایشگاه، ۱۸ تا ۲۱ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۳، در محل پارک فناوری پردیس برگزار می‌شود، درباره هزینه غرفه‌ها نیز اعلام کرد: تا انتهای اسفندماه، هزینه غرفه به همراه غرفه‌سازی به ازای هر متر، ۱ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان و بدون غرفه‌سازی زیرساخت و فضای نمایشگاهی، ۹۸۰ هزار تومان است. همچنین ۷۰ درصد هزینه‌های شرکت‌های دانش‌بنیان با حمایت صندوق نوآوری و شکوفایی، به آنها بازگردانده می‌شود. درباره شرکت‌های حوزه صنایع نرم و فرهنگی نیز ۵ درصد آن توسط ستاد، پوشش داده می‌شود.
به گفته عباسی، رویداد اینوتکس، چهار سال است که در محل پارک فناوری پردیس تشکیل می‌شود. رویداد مانوین هم در همین مکان اما در فضای مجاور آن، به ابعاد ۲۰۰۰ متر برگزار خواهد شد.
- رونمایی از جانا (جریان ملی نوآوری اجتماعی) در مانوین
در ادامه این نشست، مهدی وکیلی، نیز اظهار داشت: در خلال رویداد مانوین، رونمایی از جریان ملی نوآوری اجتماعی خواهیم داشت که طبق سند مربوط به تکالیف ستاد است. برای اجرای آن، نیازمند جریان اکوسیستم حل مسائل اجتماعی هستیم تا از ظرفیت‌های فضای مردمی و اجتماعی در قالب جریان ملی نوآوری اجتماعی استفاده کنیم. این موضوع با حضور فعالان اکوسیستم، در قالب جوایز مختلف مانند «جانا» و رویدادهای مشابه آن، با همیاری بین دوستان اتفاق می‌افتد.
وی ضمن دعوت بابت حضور اهالی رسانه در نمایشگاه اینوتکس و روبداد مانوین درخواست کرد ظرفیت مطالبه‌گری رسانه‌ها نسبت به ستاد ایجاد شود تا آنجا که ستاد از مسیر اصلی منحرف می‌شود، پیگیری صورت گیرد.
وکیلی در پایان خاطرنشان کرد: امیدوارم رسانه‌ها، اواسط سال آینده متناسب با برنامه اعلام‌شده در یک جلسه دیگر، عملکرد ما را نقد کنند. این موضوع، قطعا کمک‌کننده است.