سه شنبه 27 بهمن 1394

کارشناسان: حال صنعت پرداخت خیلی خوب نیست|به‌صورت غیررسمی گهگاه اظهارنظرهایی درباره میزان رشد پرداخت و بانکداری الکترونیکی می‌شنویم. گاهی گفته می‌شود ما از این نظر همپای کشورهای توسعه‌یافته جهان هستیم و گاه می‌شنویم که می‌گویند در نظام پرداخت عقب‌مانده‌ایم.

در تازه‌ترین اظهارنظر ناصر حکیمی، مدیرکل فناوری اطلاعات بانک مرکزی، اعلام کرده است که ایران از نظر کاربری و نفوذ در ابزارهای پرداخت نوین رتبه اول را در خاورمیانه دارد.

 آنچه مسوولان بانک مرکزی می‌گویند
دو هفته پیش در بانک مرکزی جلسه‌ای با عنوان جلسه شورای مدیران ارشد بانک مرکزی با محوریت اقتصاد مقاومتی برگزار شد که در آن حکیمی از پیشرفت‌های چشمگیر ابزارهای پرداخت در ایران سخن گفت. او که وضعیت کشورمان از نظر شاخص‌های نظام پرداخت در دنیا را در حد کشورهای متوسط اروپایی دانست، گفت: «مبلغ تراکنش در سیستم‌های پرداختی خرد مانند شتاب و شاپرک نزدیک به چهار برابر تولید ناخالص ملی در سال است و در حدود چهار و نیم برابر ارزش تولید ناخالص ملی نیز در سامانه‌های تسویه‌ای مانند ساتنا جابه‌جا می‌شود.» به گفته حکیمی، ایران در خاورمیانه و شمال آفریقا از نظر رتبه کاربری و نفوذ در ابزارهای پرداخت نوین در رتبه اول قرار دارد.
در مورد پیشرفت‌های ایران در حوزه ابزارهای پرداخت علی کرمانشاه، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی نیز اخیرا در سخنرانی خود در یک همایش بانکداری الکترونیک گفت: «در حال حاضر ما به‌ازای هر 20 نفر یک کارت‌خوان داریم. در صنعت پرداخت به لحاظ شاخص‌های عملکردی جزو شش کشور اول دنیا هستیم. تعداد چک‌های مدیریت‌شده در چکاوک در سه‌ماهه دوم 94، 33 میلیون بوده. در روزهای پرترافیک یک‌میلیون و 200 هزار تراکنش چکاوک داریم.»
به گفته کرمانشاه، سیستم‌های ما به‌طور متوسط 5/98 درصد پایداری دارند. 20 میلیارد تراکنش آنلاین در سال 93 داشتیم و تراکنش‌های شتابی ثبت‌شده در 9‌ماهه نخست 13 میلیارد و 500 هزار تراکنش است.
کرمانشاه در سخنان خود در همایش با بیان اینکه فناوری‌های نوین در دو دهه گذشته هم در نحوه عملکرد کسب‌وکارهای بانکی موثر بوده و هم‌پایه ایجاد کسب‌وکارهای جدید بوده‌اند، گفت: «از نقاط قوت صنعت بانکداری الکترونیک کشور می‌توان به توانمندی طراحی، پیاده‌سازی و اجرای سیستم‌های بانکی تراکنش‌محور کارا و بهره‌ور از زیرساخت‌های سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و شبکه‌ای نسبتا مدرن اشاره کرد».

 آنچه ما می‌بینیم
می‌گویند حال صنعت پرداخت ما خوب است، اما باید باور کنیم؟ کارشناسان معتقدند مردم ما از ابزارهای پرداخت استفاده می‌کنند، چون نمی‌خواهند برای گرفتن 50 هزار تومان پول نقد در صف بانک معطل شوند، فروشنده‌های ما از ابزارهای پرداخت استقبال می‌کنند چون استفاده از این ابزارها امنیت و سرعت را برای آنها به ارمغان می‌آورد و از طرفی بابت این ابزارها نیاز به پرداخت کارمزد ندارند. آیا استفاده از این ابزارها تاثیر مثبتی بر اقتصاد کشور داشته است؟ برخی کارشناسان معتقدند استفاده نابجا از ابزارهای پرداخت موجب ایجاد تورم شده است. استدلال آنها این است که سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای بانکداری الکترونیکی هزینه‌هایی بر دوش بانک‌ها می‌گذارد. از طرف دیگر کاربر و منتفع‌شونده از این ابزارها لازم نیست کارمزدی بدهند. براي ‌مثال، مشتری خودپرداز زمان دریافت پول از دستگاه خودپرداز کارمزدی براي استفاده از این ابزار نمی‌دهد یا یک فروشنده که از بیشترین مزایا در استفاده از کارت‌خوان بهره می‌برد لازم نیست هزینه یا کارمزدی براي آن پرداخت کند. خرید و نگهداری از این دستگاه‌ها و ارايه خدمات برای شرکت‌های ارايه‌دهنده خدمات پرداخت و بانک‌ها هزینه‌بر است. در این سیستم هم طبق تصمیم بانک مرکزی بانک‌ها در نهایت باید کارمزد کارت‌خوان‌ها را بدهند. این هزینه‌ها از کجا تامین می‌شود؟ از پول مردم. از جیب مشتریانی که کارمزدهای بالا بابت دریافت وام باید به بانک پرداخت کنند. این ميان هم کارمزد به دست شرکت‌های ارايه‌دهنده خدمات پرداخت، شتاب و شاپرک و بانک‌های صادرکننده می‌رسد. درآمد منهای هزینه‌هایی که شرکت‌های ارايه‌دهنده خدمات می‌دهند چیز دندان‌گیری نمی‌شود؛ بانک‌ها هم که کارمزد دریافتی و پرداختی‌شان در این سیستم تقریبا برابر می‌شود. این ميان بانک مرکزی است که از کارمزد دریافتی بیشتر از بقیه بازیگران منتفع می‌شود. البته حکیمی در مورد درآمدهای بانک مرکزی می‌گوید: «بانک مرکزی که شخص نیست و هر سودی که بانک مرکزی به دست آورد موجب تقویت پشتوانه پول‌تان می‌شود و حتی در جیب دولت هم نمی‌رود، بنابراین سود بانک مرکزی بر خلاف دیگر شرکت‌ها که بحث رقابتی دارند و سودشان عاید سهامداران می‌شود، موجب تقویت بنیه مالی مرکزی و در نهایت تقویت بنیه مالی پول‌تان خواهد شد.» این اظهارات حکیمی زمانی درست است که بانک مرکزی با عملکرد خود مانع از هدر رفت منابع مالی مردم و ایجاد تورم شود. البته خود مسوولان بانک مرکزی بارها از چالش‌های پیش روی صنعت گفته‌اند. ازجمله حمید تهرانفر، معاون نظارتی بانک مرکزی بارها از تعداد زیاد شعب بانکی کشور انتقاد کرده است. در جلسه دو هفته پیش شورای مدیران ارشد بانک مرکزی نیز او بار دیگر این مساله را یادآور شد و گفت: «در ایران به‌ازای هر ۱۰۰ هزار نفر 04/0 بانک و 4/27 شعبه بانک وجود دارد که ایران از لحاظ تعداد شعب پس از فرانسه، ژاپن، آمریکا و استرالیا بالاترین رقم را دارد.»
اگر وضعیت پرداخت الکترونیکی در کشور ما مناسب است، پس چرا این‌همه شعبه بانکی در کشور داریم؟ مگر ابزارهای جدید پاسخگوی نیاز مشتریان نیستند که بانک‌ها به راه‌اندازی شعبه جدید اقدام می‌کنند؟ گفته می‌شود میانگین تعداد کارمندان شعب بانکی ما بسیار پایین‌تر از تعداد آن در کشورهای توسعه‌یافته است. این یعنی شعب بانکی با آن هزینه سرسام‌آور راه‌اندازی و نگهداری‌شان بهره‌وری پایینی دارند و نمی‌توانند به‌خوبی پاسخگوی نیاز مشتریانشان باشند. کارشناسان می‌گویند این یعنی بانک‌های ما با خرید ساختمان شعب درصدد افزایش سرمایه‌گذاری در املاک و خرید اموال غیرمنقول هستند نه افزایش دسترسی‌پذیری و توسعه کانال. بنابراین باوجود اظهارات مسوولان بانک مرکزی درباره وضعیت مطلوب شاخص‌های نظام پرداخت در کشورمان، آنچه در عمل می‌بینیم چیز دیگری است. گرچه نمی‌توان به‌طور کلی منکر موفقیت‌هایی در این زمینه در کشور بود، اما وزنه نابسامانی‌ها در بانکداری الکترونیکی و پرداخت کشور سنگین‌تر است.
نویسنده :‌آریو شمس
منبع‌:‌هفته نامه عصر ارتباط

نام شما :	*
آدرس ایمیل :	*
متن نظر :	*
کد امنیتی :	Refresh Code لطفا عبارت درج شده در تصویر بالا را در کادر زیر بنویسید *