پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات یا همان مرکز تحقیقات مخابرات سابق، در حال حاضر زیرمجموعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است. اگرچه کشمکشهایی در خصوص واگذاری این پژوهشگاه به مرکز ملی فضای مجازی وجود دارد که این موضوع نیز همچون بسیاری از طرحهای بلاتکلیف و بیسرانجام شورای عالی فضای مجازی، به فراموشی سپرده شده است.
البته در دور جدید فعالیتهای این شورا و با تغییرات انجام شده، پرونده مرکز تحقیقات مخابرات را از هماکنون مختومه باید دانست.
اما خبرنگارانی که چند سالی در حوزه ICT مشغول به فعالیت هستند، تا کنون به نشستی در مرکز تحقیقات مخابرات دعوت نشدهاند که این مرکز دستاوردهای یکی از تحقیقات خود را ارایه کند. تنها این اواخر همایش تحقیقات روی نسل پنجم شبکههای موبایلی در این مرکز برگزار شد که در آن تعدادی وعده و قابلیتهای این نسل که روی اینترنت هم یافت میشود، ارایه شد. این در حالی است که برای مثال مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی به صورت دورهای گزارشهایی از مسایل و چالشهای حوزه ICT در ایران و جهان منتشر کرده و در اختیار عموم قرار میدهد که بسیار نیز مورد استفاده قرار میگیرد. یکی از چالشبرانگیزترین این گزارشها نیز بررسی مرکز پژوهشهای مجلس در خصوص قیمت تمامشده اینترنت در ایران بود که تا مدتها مورد استفاده رسانه قرار گرفت. هرچند که وزارت ارتباطات این گزارش را دچار اشکال دانسته و رد کرد، اما به هر حال این گزارش منشا توجه به مسایلی شد که تا پیش از این کسی به آن نپرداخته بود.
اما مرکز تحقیقات مخابرات ایران گزارشهای دورهای از عملکرد و تحقیقات خود ارایه نداده و در قانونی نانوشته با وجود بودجه خوبی که در اختیار دارد، هیچگاه نیز مورد بازخواست و مواخذه در خصوص دستاوردهایش قرار نگرفته است. چندی پیش یک فرد آگاه میگفت، پروژه "مطالعه، طراحی و تدوین نظام پالایش ارتباطات اینترنتی کشور" سال 87 با حمایت مرکز تحقیقات مخابرات انجام شده و از آن سال تا کنون در آرشیو انبوه تحقیقات این مرکز در حال خاک خوردن است بیآنکه اصلا توجه و استفادهای از آن بشود. در عوض حالا دوباره بحث فیلترینگ هوشمند مطرح شده و بودجههای این مرکز صرف کاری میشود که قبلا روی آن هزینه و کار شده است.
چه کسی میداند شاید دهها پروژه در مرکز تحقیقات مخابرات ایران دوباره و دوباره انجام شدهاند بیآنکه کسی بداند چه بودهاند و کسی سراغی از عملکرد و خروجی مفید و واقعی ایشان بگیرد.
به گفته آگاهان اما نکته دیگری که مانع شفافسازی و ارایه نتایج تحقیقات این مرکز میشود، همسو نبودن نتایج برخی تحقیقات پژوهشگاه ICT با تصمیمات و اقدامات سایر بخشهای دولت در حوزه ICT است. به عبارت دیگر دولتی بودن مرکز تحقیقات مانع از آن میشود تا همچون مرکز پژوهشهای مجلس، بدون دغدغه و نگرانی از تبعات انتشار نتایج گزارشهای خود، برخی تصمیمات و اقدامات دولت را به نقد بکشاند.
به این ترتیب این نهاد ناچار است نتایج تحقیقات خود را آنچنان علنی و رسانهای نکند تا به این ترتیب تناقض میان تحقیقات و تصمیمات آشکار نشود.
به هر ترتیب ای کاش حالا که مرکز تحقیقات مخابرات ایران یا همان پژوهشگاه ICT که از هر گونه ارزیابی مستثنی شده و هیچ نهاد نظارتی نیز توجهی به این مرکز ندارد، حداقل همچون مرکز پژوهشهای مجلس، سالی چند بار نتایج برخی تحقیقات خود را در اختیار مردم و کارشناسان قرار دهند، تا مشخص شود میلیاردها تومان بودجه این مرکز به کجا میرود و صرف چه چیزی میشود.